• Wat we doen
    • Thema’s
    • Campagnes
    • Landen
    • Onze successen
    • Educatie
    • Mensenrechten A-Z
  • Over Amnesty
    • Ons verhaal
    • Onze organisatie
    • Onze werkwijze
    • Contact
  • Doe mee
    • Online acties
    • Dit kun jij doen
    • Start inzamelingsactie
    • Agenda
  • Nieuws
    • Laatste nieuws
    • Pers
    • Ons magazine
    • Blijf op de hoogte
  • Steun ons
    • Doneer
    • Word lid
    • Voordelig schenken
    • Grote giften
    • Nalaten
    • Partners
    • Collecte
    • Inzamelingsactie
  • Word lid
  • Doneer
  • Shop
© Mahmud Turkia / AFP

De risico's van migratiedeals

  • Campagne
  • Rechtszaak Turkijedeal
  • Wat kan jij doen?
  • Het probleem
  • Nieuws
  • Veelgestelde vragen

Europese leiders richten zich steeds meer op het versterken van Europa’s buitengrenzen. Niet alleen met hekken, prikkeldraad en grenswachten, maar ook met migratiedeals. Dit zijn vaak afspraken met landen buiten Europa, die in ruil voor geld of handelsvoordelen mensen die op de vlucht zijn niet verder laten reizen. Amnesty maakt zich grote zorgen over de ernstige risico’s op mensenrechtenschendingen die volgen na deze ‘deals’. Mensenrechten staan in deze afspraken vaak niet centraal.

Vluchtelingen die per boot aankomen op Lesbos, Griekenland, vanuit Turkije. De vluchtelingen, voornamelijk uit Syrië en Afghanistan, werden ontvangen door vrijwilligers aan de noordkust van het eiland en begeleid naar het registratiekamp Moria. Van daaruit zouden de meesten via Athene naar andere EU-landen reizen om asiel aan te vragen. Op de foto is de registratiekamp te zien. Het heeft geregend en alles is nat geregend.
© © Amnesty International

EU-Turkijedeal

Op 18 maart 2016 sloten Nederland en 26 andere landen een deal met Turkije. Ze sloten deze deal om mensen op de vlucht te ontmoedigen om naar Europa te reizen. Griekenland mocht alle mensen die vanuit Turkije op de Griekse eilanden aankwamen terug naar Turkije sturen, ondanks dat er duidelijke aanwijzingen waren dat het daar onveilig voor hen zou zijn.

Voor elke teruggenomen persoon zou Europa een Syrische vluchteling vanuit Turkije naar de EU laten overkomen. Maar daar kwam weinig van terecht. Mensen op de vlucht leefden onder verschrikkelijke omstandigheden in de kampen op de Griekse eilanden. In 2024, 8 jaar na het sluiten van de EU-Turkijedeal, zitten er nog steeds duizenden mensen vast op de Griekse eilanden, in afwachting van een asielbesluit. 

Lees meer

Bovendien kunnen we Turkije niet als veilig land beschouwen (lees daarover hier meer). Amnesty heeft flinke kritiek geuit op de EU-Turkijedeal en vreest dat deze deal als blauwdruk wordt gebruikt voor afspraken met andere landen. Daarom zijn wij in 2024 een rechtszaak gestart tegen de Nederlandse overheid voor het tekenen van de EU-Turkijedeal.

Rutte opnieuw naar Tunesië met Meloni en Von der Leyen

EU-Tunesië deal

In 2023 sloot de EU een deal met Tunesië, waarin afspraken werden gemaakt in de vorm van een zogenaamde ‘Memorandum of Understanding’. Hierin werd onder andere afgesproken dat de EU de Tunesische overheid geld en technische steun zou geven om migratie naar de EU te ontmoedigen. Amnesty maakt zich grote zorgen over deze deal, die mensen vasthoudt in een land waar zij niet veilig zijn. Lees hier meer.

Terwijl de voorbereidingen van de deal in volle gang waren, lieten de Tunesische autoriteiten honderden mensen, waaronder kinderen, stranden aan de Tunesische woestijngrenzen. Ze zaten daar vast zonder water, voedsel of onderdak.

Lees meer

De deal werd gesloten met de repressieve leider Kaies Saied, die een slechte mensenrechten-reputatie heeft. Sinds zijn machtsovername in 2021, heeft Kaies Saied besluiten genomen die de vrijheid van meningsuiting bedreigen en hem invloed geven op de rechtsspraak. Ook heeft hij een nieuwe grondwet aangenomen die hem bijna ongecontroleerde macht geeft om te regeren. De president heeft zich bovendien haatdragend en discriminerend uitgelaten over zwarte Afrikanen, wat geleid heeft tot een toename van geweld tegen mensen van kleur in Tunesië.

De deal werd ondertekend zonder dat er mensenrechtenvoorwaarden aan verbonden waren. De impact op mensenrechten werd niet beoordeeld of gecontroleerd. Er werd geen mechanisme ingesteld om de samenwerking stop te zetten in het geval van mensenrechtenschendingen. De EU-leiders lijken niets geleerd te hebben van eerdere deals die al immens lijden hebben veroorzaakt.

Amnesty International heeft gewaarschuwd dat de EU het risico loopt medeplichtig te zijn aan mensenrechtenschendingen door haar hulp aan de Tunesische autoriteiten. Deze autoriteiten zijn schuldig aan collectieve uitzettingen van asielzoekers, vluchtelingen en migranten naar Libië en Algerije – waaronder kinderen of zwangere vrouwen. Dit heeft geleid tot meerdere gedocumenteerde doden en ernstige humanitaire noden in woestijngebieden. De uitzettingen vonden plaats zonder gerechtelijke procedure of geïndividualiseerde beoordelingen van beschermingsbehoeften en kwetsbaarheden.

Libische kustwacht brengt levens in gevaar
© Amnesty

EU-Libië: Samenwerkingsafspraken

De EU, inclusief Nederland, steunt actief de Libische autoriteiten. Zo krijgt de Libische kustwacht training, boten en ander materieel om mensen op zee te onderscheppen. Onderschepte mensen worden in detentiecentra geplaatst, waar ze een groot risico lopen om mishandeld, gemarteld, verkracht en uitgebuit of zelfs vermoord te worden. Dit blijkt ook uit ons rapport met bewijs van deze mensenrechtenschendingen. Daarnaast gebruikt de Libische kustwacht geweld en intimidatie tegen drenkelingen en non-gouvernementele organisaties (ngo’s) die reddingsoperaties uitvoeren. Amnesty meent dat Europa door haar steun aan de Libische autoriteiten medeplichtig is aan de grove mensenrechtenschendingen die het land pleegt.

Bekijk de video

Alternatieven voor migratiedeals

Vanuit het perspectief van het internationaal recht is het maken van afspraken niet per definitie verboden. Er zijn echter ook alternatieven te bedenken op het maken van vluchtelingendeals. Dit zijn enkele alternatieven:

  1. Zorg voor een wereldwijde verantwoordelijkheid en een eerlijk verdeelsysteem zodat niet alle verantwoordelijkheid blijft liggen bij landen aan de randen van Europa.
  2. Investeer in veilige en reguliere routes, waaronder hervestiging van vluchtelingen, het verstrekken van humanitaire visa en gezinshereniging. Zie hier meer informatie over veilige vluchtroutes.
  3. Stel het redden van levens centraal om het aantal verdrinkingen op zee terug te dringen. Zorg voor proactieve opsporings- en reddingsoperaties in de Middellandse Zee.
  4. Verhoog de middelen voor de bescherming van vluchtelingen en financiële steun en solidariteit aan landen die grote aantallen vluchtelingen opvangen.

Aanbevelingen voor overheden

Amnesty International is van mening dat veel van de afspraken met andere landen aanzienlijke risico's voor de mensenrechten met zich meebrengen. Afspraken moeten aan mensenrechtenstandaarden voldoen. Tot nu toe heeft de praktijk aangetoond dat deals tot ernstige mensenrechtenschendingen kunnen leiden. Dit zijn Amnesty’s aanbevelingen.

Aanbeveling 1

Respecteer het ‘non-refoulement’ principe dat is vastgelegd in internationaal vluchtelingenrecht: Staten mogen mensen niet naar een land sturen waar zij risico lopen op ernstige mensenrechtenschendingen.

Een migrant staat naast in een tentenkamp op Lesbos, 7 januari 2016.

Aanbeveling 2

Zorg ervoor dat mensen toegang hebben tot een individuele, zorgvuldige en eerlijke asielprocedure.

Aanbeveling 3

Voorkom dat mensen die op zoek zijn naar bescherming willekeurig in detentie worden geplaatst en zorg dat er veilige en humane opvang voor hen is.

Het Europees Parlement in Straatsburg

Aanbeveling 4

Maak de inhoud van afspraken openbaar, zodat het altijd transparant en democratisch controleerbaar is wat er precies wordt afgesproken.

Afghan deportee in Kabul

Aanbeveling 5

Monitor wat er gebeurt met mensen na aankomst in het land waar afspraken mee gemaakt worden en verbindt hier consequenties aan.

  • Over Amnesty
    • Onze organisatie
    • Jaarverslag en jaarrekening
    • Financiën en fondsenwerving
    • Strategie en beleid
    • Statuten, reglement en richtlijnen
    • Maatschappelijk verantwoord ondernemen
    • Samenwerkingspartners
  • Werken bij Amnesty
    • Vacatures
    • Vrijwilligers
    • Stage en Afstudeeropdrachten
  • Contact en service
    • Contact
    • Adres en route
    • Een opmerking of klacht?
    • Veelgestelde vragen
    • Pers
    • Privacy
    • Cookie statement
    • Zelf cookies beheren
  • Media & Informatie
    • Laatste nieuws
    • Wordt Vervolgd, het magazine over mensenrechten
    • Mensenrechtenencyclopedie
    • Strategic Studies
    • Police and Human Rights Programme
    • Human Rights Capacity-Building Programme
    • RSS
  • Doe mee
    • Lopende acties
    • Word vrijwilliger
    • Voer actie in de buurt
    • Steun ons werk
    • Students
    • Webshop
Doneer

Keizersgracht 177
1016 DR Amsterdam
IBAN: NL45 TRIO 0198100000

  • Logo van ANBI
  • Logo van CBF
  • Logo van Amnesty en de Postcode Loterij

Menu

  • Wat we doen
    • Thema’s
    • Campagnes
    • Landen
    • Onze successen
    • Educatie
    • Mensenrechten A-Z
  • Over Amnesty
    • Ons verhaal
    • Onze organisatie
    • Onze werkwijze
    • Contact
  • Doe mee
    • Online acties
    • Dit kun jij doen
    • Start inzamelingsactie
    • Agenda
  • Nieuws
    • Laatste nieuws
    • Pers
    • Ons magazine
    • Blijf op de hoogte
  • Steun ons
    • Doneer
    • Word lid
    • Voordelig schenken
    • Grote giften
    • Nalaten
    • Partners
    • Collecte
    • Inzamelingsactie
  • Word lid
  • Doneer
  • Shop

Zoeken

  • Veel gezocht
    • Genocide in Gaza
    • Agenda
    • Acties
    • Contact
    • Webshop
    • Doneren
    • Lidmaatschap
    • Veelgestelde vragen
    • Oekraïne
    • Doodstraf
Palestijnen evacueren na een Israëlische luchtaanval op de Sousi-moskee in Gaza-Stad, 9 oktober 2023.

Onschuldige burgers kunnen geen kant op

Doneer voor Gaza. Zo maak je het mogelijk dat we kunnen opkomen voor de uitgehongerde inwoners van Gaza en verder onderzoek kunnen doen naar mensenrechtenschendingen. Dit belangrijke werk kunnen we alleen doen dankzij donaties van mensen zoals jij.
Ik doneer