Voor dit verhaal moeten we even terug naar Rotterdam, 2005. Misschien kennen sommige lezers hem nog: de detentieboot, ook wel: de bajesboot. Hij lag aan de kade en er zaten zo’n vijfhonderd afgewezen asielzoekers vast in kleine cellen, wachtend op uitzetting uit Nederland.
Een journalist van Vrij Nederland wist er undercover binnen te dringen als bewaker en tekende zijn bevindingen op in een schokkend artikel. In een notendop: de omstandigheden waren inhumaan, de bewaking was incompetent, goede zorg ontbrak en de algehele situatie was onveilig. De artikelen zorgden voor veel ophef en onderzoeken die de bevindingen bevestigden. Uiteindelijk verdween het schip van het toneel.
Jarenlang werd de Bibby Stockholm, zoals het schip heette, daarna gebruikt als tijdelijk onderkomen voor bouwarbeiders op afgelegen plekken in Schotland en Zweden. Tot het schip in augustus 2013 aanmeerde in de haven van het eilandje Portland, voor de kust van Zuid-Engeland. Het moest gaan functioneren als tijdelijke opvang voor, jawel, zo’n vijfhonderd mannelijke asielzoekers, deze keer in afwachting van een besluit over hun verblijf.
De plaatselijke autoriteiten waren not amused over al die vreemdelingen. Er volgden ophef en onderzoeken: de boot bleek niet (brand)veilig, al in de eerste week van ingebruikstelling brak er legionella uit en in december werd naar verluidt de eerste zelfmoord gepleegd.
Toen fotografen en filmmakers Thomas Ralph, die zelf uit de regio komt, en Theo McInnes een kijkje gingen nemen, troffen ze in het plaatselijke café bewoners die niks moesten hebben van ‘die schuit’. Maar buiten werden ze aangesproken door iemand die lid zei te zijn van de Portland Global Friendship Group. Dat bleek een grote groep inwoners die zich via een WhatsApp-groep had verenigd om het leven van de asielzoekers niet zuur te maken, maar juist een beetje aangenamer.
En zo ontstond de fotoserie ‘Bibby Boys’: een document van een bijzonder project. De asielzoekers mochten niet werken en kregen maar zo’n 9 pond zakgeld per week, dus de inwoners zamelden geld, kleren, telefoonkaarten en koffers voor ze in. Ze organiseerden ook allerlei activiteiten, zoals Engelse lessen, spelletjesmiddagen, wandelingen, strandbarbecues en museumuitjes. In ruil daarvoor hielpen de asielzoekers mensen bij tuinieren, klussen en het opruimen van rommel op straat. Er kwamen zelfs een queerruimte en een tentoonstelling over de ‘Bibby Boys’, mensen werden verliefd en dankzij de Afghanen behaalde het plaatselijke cricketteam grote successen.
Het was niet allemaal fantastisch, want de groep werd ook geregeld bedreigd. Maar anderhalf jaar lang, tot de Bibby Stockholm in november 2024 weer vertrok met onbekende bestemming, lieten deze Portlanders zien dat je vreemdelingen ook kunt verwelkomen en dat je dan vriendschappen voor het leven overhoudt. En dat de enige enge dingen die dan gebeuren van je medebewoners komen.
