Wat doet Amnesty International op het vlak van China?

Amnesty International is een mondiale beweging die streeft naar een wereld waarin iedereen alle rechten geniet die zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en andere internationale mensenrechteninstrumenten. We zijn onafhankelijk van regeringen, politieke ideologie, economische belangen of religie, en worden voornamelijk financieel gesteund door onze leden en publieke donaties.

We richten ons op het verdedigen van mensenrechten overal ter wereld, dus ook (maar zeker niet alleen) in China. China heeft de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en een heel aantal andere internationale mensenrechteninstrumenten onderschreven, en is dus gebonden aan de verplichtingen die hierin vervat zijn. Wanneer China mensenrechtenschendingen begaat, of zijn verantwoordelijkheid op het vlak van mensenrechten probeert te ontlopen, onderneemt Amnesty International actie.

Amnesty doet onderzoek naar mensenrechtenschendingen en komt in actie om schendingen te voorkomen. Dit doen we wereldwijd. Amnesty is sinds haar oprichting uitgegroeid tot een internationale beweging met een internationaal secretariaat in Londen, regionale kantoren in Afrika, Azië, Europa, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten, en nationale afdelingen in 70 landen over de hele wereld. Onze kernactiviteiten met betrekking tot China werden ontwikkeld en uitgezet door ons kantoor in Hongkong, waar ook het belangrijkste onderzoek rondom mensenrechtenschendingen door China werd verricht. Het is voornamelijk op basis van dit eigen onderzoek dat nationale afdelingen over de hele wereld werken aan campagnes, lobby en publieke acties.

Eind 2021 besloot Amnesty om uit Hongkong weg te gaan vanwege de door de Chinese overheid geïntroduceerde nationale veiligheidswet. Deze maakt het mensenrechtenorganisaties onmogelijk om vrijuit te werken zonder repercussies van de overheid te vrezen. Doordat de wet zo vaag is gedefinieerd, kunnen de autoriteiten mensenrechten zoals de vrije meningsuiting en de vrijheid van vergadering en vereniging aan banden leggen en andere kritische geluiden de kop in drukken.

Om zo effectief mogelijk te opereren, zet Amnesty International in op een aantal prioriteiten, zoals vastgelegd in de strategie die wordt ontwikkeld binnen de wereldwijde Amnesty-beweging. De China-strategie sluit daarbij aan en kent een aantal prioriteiten:

• Een sterke focus op de bescherming van mensenrechtenverdedigers;
• Het aanmoedigen van het Chinese bedrijfsleven en het buitenlandse bedrijfsleven (bij contacten met China) tot het beschermen van mensenrechten;
• Een thematische focus op issues zoals de afschaffing van de doodstraf en het beschermen van lhbti+-rechten;
• Een focus op grote en acute mensenrechtencrises, zoals de grove schendingen in Xinjiang en de onderdrukking van het maatschappelijk middenveld in Hongkong.

China is één van de focuslanden van de Nederlandse afdeling van Amnesty International. Met onze eigen expertise zorgen we voor de uitbouw en implementatie van de internationale Amnesty-strategie wat betreft deze regionale en mondiale grootmacht.

Wat wil Amnesty bereiken?

Om de mensenrechtensituatie daadwerkelijk te verbeteren, is het noodzakelijk dat wet- en regelgeving omtrent mensenrechten in een land optimaal zijn. Daarom pleit Amnesty International bij de Chinese autoriteiten voor een rechtssysteem dat internationale mensenrechtenstandaarden respecteert. Zo willen we een afschaffing van wetten die de vrijheid van meningsuiting en vereniging beperken en die gebruikt worden om mensenrechtenverdedigers als ‘staatsvijanden’ te bestempelen en te veroordelen, een instelling van wetten die lhbti+’ers effectief beschermen tegen discriminatie, transparantie over de doodstraf en uiteindelijk de afschaffing ervan, enz.

Het is ook belangrijk dat iedereen, inclusief de Chinese autoriteiten, zich houdt aan de wetten en regels die niet alleen internationaal maar ook in China zelf van kracht zijn ter bescherming van mensenrechten. Wanneer we bewijzen vinden van inbreuken tegen mensenrechten op grond van internationale verdragen of Chinese wetgeving, spreken we de autoriteiten en andere (Chinese) actoren hier stevig op aan, bijvoorbeeld bij marteling van gevangen, het niet publiek verlopen van rechtszaken, de verregaande onderdrukking van etnische minderheden zoals Tibetanen en Oeigoeren, schending van het arbeidsrecht door bedrijven, enz. Verder roept Amnesty International de Chinese autoriteiten op om niet enkel op het eigen grondgebied, maar ook daarbuiten de internationale mensenrechtenstandaarden en -normen te respecteren, zoals bij de wereldomvattende Belt and Road-activiteiten.

Amnesty International houdt landen aan hun verantwoordelijkheid om andere landen aan te spreken op mensenrechtenschendingen. Mensenrechten zijn namelijk een internationale aangelegenheid. Amnesty spreekt daarom ook andere landen zoals Nederland aan om op multilaterale fora en bij bilaterale contacten mensenrechtenissues consequent aan te kaarten bij de Chinese autoriteiten. Naast statelijke actoren hebben ook bedrijven, gemeenten en provincies, scholen, universiteiten en andere instituties een belangrijke rol bij het verzekeren van effectieve mensenrechtenbescherming.

Amnesty International gelooft ook in de kracht van mensen om zich uit te spreken en actie te ondernemen voor betere mensenrechten waar ook ter wereld, dus ook in China. Wij spannen ons in om voldoende draagvlak te scheppen voor het belang van de mensenrechten. Daarom informeren we een wereldwijd publiek op een structurele manier over mensenrechtenkwesties in China (en daarbuiten), en moedigen we iedereen aan om actief betrokken te zijn bij mensenrechtenverdediging en -bescherming.

Impact

Amnesty definieert impact als significante veranderingen – positief of negatief, bedoeld of onbedoeld – als gevolg van onze interventies. Impact is geen vaststaand einddoel, maar een dynamisch, niet-lineair proces. Voor verandering op het vlak van mensenrechten en China beseffen we dat een langdurige inspanning nodig is, en dit van een groot aantal organisaties, groepen en activisten. Ons werk levert belangrijke resultaten op, elk van deze resultaten betekent een stap voorwaarts in het realiseren van impact.

Soms worden activisten vrijgelaten, wat erop duidt dat internationale druk op China en de acties van organisaties zoals Amnesty International wel degelijk effect hebben. Zo werden vijf vrouwenrechtenactivisten (Wei Tingting, Wang Man, Wu Rongrong, Li Tingting en Zheng Churan) die vanwege verdenkingen op “het veroorzaken van ruzie en problemen” waren opgepakt, in april 2015 vrijgelaten, na aanhoudende internationale publieke en politieke druk georganiseerd door Amnesty en andere actoren. Voortdurende internationale druk, ook vanuit Amnesty, zorgde er ook voor dat de Chinese overheid in 2018 dichteres en kunstenares Liu Xia toestemming gaf om af te reizen naar Duitsland, nadat zij bijna 8 jaar onder illegaal huisarrest was vastgehouden. Liu Xia’s enige “misdrijf” was dat ze getrouwd was met mensenrechtenverdediger en Nobelprijswinnaar voor de Vrede Liu Xiaobo, die op 13 juli 2017 in gevangenschap overleed aan de gevolgen van leverkanker.

Resultaten van ons werk op China nemen ook andere vormen aan die op korte dan wel langere termijn bijdragen aan een betere mensenrechtensituatie. Ons onderzoekswerk brengt belangrijke mensenrechtenschendingen en -gevaren aan het licht; ons lobbywerk bij regeringen en andere organisaties brengt mensenrechten hoog op de (China-)agenda; en ons werk op educatie, voorlichting en actie zorgt voor een beter geïnformeerd en actief betrokken Nederlands en globaal publiek.    

Amnesty onderzoekt

Goede en betrouwbare informatie is ontzettend belangrijk voor Amnesty. Onze onderzoekers verzamelen informatie over schendingen van mensenrechten met behulp van zo veel mogelijk bronnen. De uitkomsten publiceren we in rapporten, die de basis vormen voor alles wat we doen.

Amnesty vaardigt jaarlijks een rapport uit over de algemene mensenrechtensituatie in China. Verder publiceren we regelmatig rapporten over specifieke mensenrechtenissues en -schendingen. Recente voorbeelden zijn onder meer onze rapporten over mishandeling van demonstranten door de politie van Hong Kong en over het uithollen van de mensenrechten in Hong Kong door de Chinese regering in Beijing (2019); het rapport over de problematische situatie van transgenders in China (2019); het rapport “Where are They?” over de massale mensenrechtenschendingen in Xinjiang (2018); en het rapport “China’s Deadly Secrets” over de doodstraf (2017).

Amnesty lobbyt

Amnesty beschikt voor uiteenlopende onderwerpen over betrouwbare en unieke informatie, analyses en standpunten die politiek relevant zijn. Die brengen onze lobbyisten onder de aandacht van regeringen, organisaties en bedrijven. Zo proberen we mensenrechten hoog op de agenda te krijgen. We willen dat landen de mensenrechten een belangrijke rol geven in hun binnenlands en buitenlands beleid.

Ook bij lobby is onderzoek en analyse een belangrijke basis van ons werk. Amnesty spreekt de Chinese regering rechtstreeks aan met onze analyses rond problematische wetgeving zoals de “Toezichtwet”, en deelt haar onderzoeken en analyses met internationale mensenrechteninstellingen zoals de Verenigde Naties. We evalueren het mensenrechtenwerk dat wordt verricht door EU-instellingen en lidstaten, zoals in ons rapport over de implementatie van het EU-richtsnoer aangaande de bescherming van mensenrechtenverdedigers in China en andere landen (2019), en in ons rapport “Een rituele dans met de draak?” (2016) over de mensenrechteninspanningen van de Nederlandse regering met betrekking tot China. En we geven geïnformeerd advies over de manier waarop overheden de mensenrechten centraler kunnen stellen in hun interacties met China, zoals bij het Nederlands overleg over de beleidsnotitie “Nederland-China: een nieuwe balans” in september 2019, en zoals in het Adviesdocument: Mensenrechten Centraal Stellen in Decentrale Partnerschappen met China.

Deze lobby-inspanningen werken. Zo leidde “Een rituele dans met de draak?” tot hernieuwde toezeggingen van de Nederlandse regering met betrekking tot de bescherming van Chinese mensenrechtenverdedigers, werken we samen met de EU en de EU-lidstaten aan een betere uitvoering van het EU-richtsnoer aangaande de bescherming van mensenrechtenverdedigers in China, en droeg onze inbreng over de Nederlandse beleidsnotitie bij tot moties van de Tweede Kamer ter herschrijving van het hoofdstuk over mensenrechten.

Amnesty licht voor

Amnesty publiceert persberichten en rapporten over China en mensenrechten, en deelt deze met de media. Ook komen we regelmatig in de media, om toelichting te geven op actuele ontwikkelingen zoals de mensenrechtencrisis in Xinjiang, en zijn we heel actief op social media. Op dit infoplatform kan je bovendien een integraal overzicht bekijken van de verschillende mensenrechtenissues die in China spelen.

Amnesty International Nederland heeft speciale aandacht voor studenten die met China te maken hebben en/of geïnteresseerd zijn in China. We werken samen met verschillende onderwijsinstellingen waar we gerichte workshops en lessen aanbieden over mensenrechten in China. Geïnteresseerd? Stuur een e-mail naar info@amnesty.nl voor meer informatie over hoe jouw school gebruik kan maken van de diensten van Amnesty’s China-programma.

Amnesty voert actie

Amnesty komt ook op verschillende manieren in actie voor de mensenrechten, en betrekt hierbij zoveel mogelijk mensen om zoveel mogelijk druk uit te oefenen. We demonstreren bij belangrijke gelegenheden zoals Chinese staatsbezoeken en dreigende mensenrechtenschendingen, organiseren publieke bijeenkomsten rond belangrijke mensenrechtenthema’s en voeren schrijf- en petitie-acties voor mensen die onterecht gevangenzitten of gediscrimineerd worden – daarbij vormen de vele individuele geluiden samen oorverdovende signalen, die de machthebbers eraan herinneren dat ze de mensenrechten moeten respecteren.

Wat kun jij doen?

Op onze website kun je meer info vinden over hoe je kunt bijdragen aan Amnesty’s werk om mensenrechten wereldwijd te verdedigen. Specifiek geïnteresseerd in China? Stuur een email naar info@amnesty.nl met je vragen en voorstellen. We horen graag van je!