Surveillance in China

Al sinds 1949 werkt de Chinese overheid aan systemen om de bevolking zo nauw mogelijk in het oog te houden. De surveillance wordt steeds gesofisticeerder.

Hukou

In de Volksrepubliek werd met de hukou (huisvestingsregistratie) een alomvattend sociaal managementsysteem geïntroduceerd. De staat vertrouwde op de hukou om bij te houden waar mensen woonden, werkten en hun kinderen naar school stuurden. Maar het hukou-systeem is steeds minder goed gaan functioneren naarmate de verstedelijking massaler werd. Honderden miljoenen werknemers migreerden naar de metropolen om daar werk te vinden, ook al hadden ze daar geen hukou en kwamen ze daarom niet in aanmerking voor officiële toewijzing van huisvesting en sociale voorzieningen.

Dang’an

Een ander middel om de bevolking te controleren is de dang’an (archief). Dit is een permanent dossier dat de prestaties en attitudes van burgers bijhoudt. Het bevat niet enkel de fysieke eigenschappen en de werkgeschiedenis van personen, maar ook beoordelingen door collega’s, prestaties van lagere school tot universiteit, veroordelingen of administratieve straffen, lidmaatschappen van verenigingen, etc. Dit dossier wordt bijgehouden door lokale publieke veiligheidsbureaus, en (zeker in het verleden) door de werkeenheid – een communistische vorm van arbeidsorganisatie met vaste teams die gezamenlijk rapporteren over kwaliteit en voortgang. Een slecht schoolrapport, een ruzie met je baas of een visite bij de psychiater blijven permanent in je dossier en kunnen je hele leven beïnvloeden.

High-tech surveillance vandaag de dag

De Chinese overheid heeft overal ogen en oren. Voor surveillance wordt onder meer gebruik gemaakt van camera’s op straat. In 2021 zijn er zo’n 540 miljoen zijn geïnstalleerd. Ze zijn uitgerust met gezichtsherkenning, waarmee mensen ook uit de massa gepikt kunnen worden: verkeersovertreders, winkeldieven, spijbelende studenten en vanzelfsprekend ook mensen die verdacht worden van criminele of politiek onwelgevallige activiteiten. Ook de communicatie via computer of telefoon wordt dagelijks gevolgd – er is sprake van grootschalige online surveillance (klik hier voor meer informatie over internetgebruik in China). De Chinese overheid bouwt zo stelselmatig aan een enorm systeem van surveillance dat alles en iedereen in de gaten kan houden. Hoewel het dikwijls wordt voorgesteld alsof Chinese burgers geen grote bezwaren hebben tegen deze groeiende inbreuken op hun privacy, zijn er groeiende signalen vanuit de bevolking dat ze bezorgd zijn over ontwikkelingen zoals het steeds intensiever gebruik van gezichtsherkenning.

In hedendaags China wordt niet geschroomd om high-tech surveillance systemen te gebruiken om de bevolking in de gaten te houden. Onderzoeken over Xinjiang hebben het gebruik van zulke systemen goed gedocumenteerd. Zo worden Oeigoeren onder andere gecontroleerd door middel van camera’s met gezichtsherkenning en worden het gebruik van mobiele telefoons constant gemonitord. Lees hier over de Xinjiang en de Oeigoeren.
Het gebruik van high-tech surveillance is echter niet beperkt tot dit gebied, maar wordt overal in China verder ontwikkeld en geïmplementeerd. De New York Times heeft een overzicht van hun onderzoek over surveillance in China op hun website geplaatst.
Recente berichtgeving toont aan dat covid-systemen ook oneigenlijk gebruikt kunnen worden door autoriteiten om de bevolking te controleren. In de strijd tegen corona (lees hier meer over Covid 19 in China) is er een app ontwikkeld die de besmettingsrisico’s weergeeft. Door gebruik van de app krijgt de persoon een gezondheidscode toegewezen die aangeeft of iemand door een checkpoint kan gaan (groene code) of restricties opgelegd moet krijgen en in quarantaine moet gaan (gele of rode code). In de provincie Henan probeerden duizenden burgers hun bevroren tegoeden van vier banken af te halen die onderzocht worden vanwege mogelijke fraude. Duizenden demonstranten hadden daarom het plan gevat om naar de banken in de provincie Henan te gaan. Om protesten te voorkomen hebben de autoriteiten van de stad Zhengzhou via de app de gezondheidscodes van de demonstranten beïnvloed. Op het moment dat zij te dicht bij de geplande protestplekken kwamen zagen zij hun gezondheidscode veranderen in rood, waardoor de demonstranten beperkt werden in hun bewegingsvrijheid en dus niet meer verder konden gaan. Dit heeft tot veel onvrede van de demonstranten maar ook in de rest van China, omdat dit zou wijzen op machtsmisbruik. Critici vreesden al dat dit surveillancesysteem niet alleen gebruikt zou worden voor het indammen van het coronavirus, maar ook om de controle over de Chinese bevolking in China te houden. Daags voor de twintigste Partijcongres werd de onvrede over de strikte controle in China en kritiek op Xi Jinping geuit via spandoeken die opgehangen waren op een brug in China.