Euthanasie en mensenrechten
Vrijwillige euthanasie (Grieks voor ‘goede dood’) houdt in dat medische handelingen mogen worden gedaan of onthouden om een menswaardig sterven mogelijk te maken.
Onvrijwillige euthanasie is het zonder toestemming van betrokkenen doden van gehandicapten, mismaakten, zieken, krankzinnigen enzovoort. Dit werd in nazi-Duitsland tot overheidsbeleid werd gemaakt. Sommige religieuze stromingen zijn onvoorwaardelijk tegen euthanasie als een inbreuk op Gods beschikking.
Euthanasiewet in Nederland
Mensenrechtenverdragen spreken van het recht op leven en de vrijwaring van willekeurige executie, maar bevatten geen verplichting tot het in alle omstandigheden rekken van dit leven. Dergelijk rekken kan een schending zijn van het recht op vrijwaring van onmenselijke behandeling. Nederland nam als eerste land ter wereld in 2001 een wet aan waarin euthanasie niet strafbaar is indien het verzoek werd gedaan door een wilsbekwame patiënt, en de arts zorgvuldig heeft gehandeld en aan meldingsplicht heeft voldaan. In België gaat de euthanasiewet van 2002 nog verder: ook mensen met ‘ondraaglijk psychisch lijden’ kunnen vragen om een einde aan hun leven.
Euthanasie: de Pil van Drion
De Nederlandse rechtsgeleerde Huib Drion (1917-2004) werd bekend door de `euthanasiepil’. In een interview in De Groene Amsterdammer in 2000 zei hij daarover: “Ik heb nooit over een pil gesproken. Dat hebben de kranten bedacht: de Pil van Drion. Ik ben er ook tegen. Als zo’n pil in een kastje naast het bed ligt, dreigt het gevaar dat kinderen het opeten of dat iemand er misbruik van maakt. Toentertijd dacht ik dat je iets zou moeten hebben wat je in tweeën kunt opsplitsen. Je neemt eerst een drankje en een week later een pil of andersom. In elk geval moet het in twee etappes gebeuren. Mocht je halverwege bedenkingen krijgen, dan hou je er gewoon mee op. Maar ik heb deze gedachte verder niet uitgewerkt. Omdat je dan weer de discussie krijgt dat de wetenschap wordt gebruikt voor het ontwikkelen van middelen om mensen mee te doden. Dat debat wilde ik voorkomen. Maar als ik niet meer voor mezelf kan zorgen, zou ik wel de mogelijkheid willen hebben om een einde aan mijn leven te maken.”
Euthanasie: rechtvaardiging
Wanneer en in hoeverre euthanasie gerechtvaardigd is, valt niet zomaar uit de mensenrechtenverdragen af te leiden. Mensenrechten garanderen dat ieder individu de zelfbeschikking over zijn of haar lichaam heeft. Maar als bij euthanasie iemand is betrokken, zoals een arts, is de kwestie of zo iemand de verantwoordelijkheid voor het leven van een ander kan overnemen. Vandaar dat niet alleen het recht zelf belangrijk is, maar vooral ook de procedure. Er moet de waarborg zijn dat de betrokkene zo zorgvuldig mogelijk handelt.
Euthanasie: organisaties
Amnesty heeft geen standpunt over euthanasie of de strafbaarstelling daarvan. Uitgebreide informatie over alle aspecten van euthanasie in Nederland is te vinden op de website van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde.
Het begin van de hedendaagse beweging voor euthanasie was een oproep van Britse intellectuelen in 1935. Onder hen was de schrijver H.G. Wells, die toen ook werkte aan een eerste versie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
