Belarus: mogelijk levenslang voor getuige van moord op demonstrant door de politie

De autoriteiten van Belarus proberen de moord op een vreedzame demonstrant door de politie in de doofpot te stoppen door een getuige te beschuldigen.

Alyaksandr Kardyukou was met zijn vriend Henadz Shutau bij vreedzame protesten in Brest toen Shutau door agenten in burgerkleding hem op 11 augustus 2020 neerschoten. Kardyukou wordt nu aangeklaagd vanwege een moordpoging op een politieofficier waarvoor hij levenslang kan krijgen.

Geen bewijs

‘Er is geen bewijs dat Alyaksandr Kardyukou deelnam aan of opriep tot geweld,’ zegt Marie Struthers van Amnesty International. ‘Hij is een gewetensgevangene die alleen vervolgd wordt omdat hij vreedzaam gebruikmaakte van zijn mensenrechten zoals het recht op demonstratie en om de buitengerechtelijke executie van Henadz Shutau te rechtvaardigen. Hij moet onmiddellijk en onvoorwaardelijk worden vrijgelaten.’

De Wit-Russische autoriteiten moeten verantwoording afleggen voor flagrante schendingen van de mensenrechten, waaronder massa-arrestaties en het wijdverbreid geweld tegen vreedzame demonstranten. Na de omstreden uitslag van de presidentsverkiezingen in augustus 2020, waardoor president Loekasjenko opnieuw de macht behield, braken in heel Belarus protesten uit. Volgens de Belarussische mensenrechtenorganisatie Viasna worden meer dan 1.000 mensen onwettig vervolgd vanwege hun politieke opvattingen.

Schot in het achterhoofd

Op een video die door MediaZona openbaar is gemaakt, is te zien dat Henadz Shutau en Alyaksandr Kardyukou op een bank zaten in de buurt van de demonstratie. Ze werden door drie agenten in burger benaderd. Op de video is niet goed te zien wat er daarna gebeurde, maar minder dan een minuut later was Shutau in zijn achterhoofd geschoten. Hij overleed op 19 augustus 2020. Kardyukou rende vlak voordat het schot viel weg. Hij werd op 14 augustus 2020 gearresteerd. Aanvankelijk werd hij aangeklaagd omdat hij zich tegen de politie verzette. Volgens zijn zus werd hij op 2 december 2020 echter beschuldigd van een poging tot moord.

In een persbericht beweert het ministerie van Binnenlandse Zaken dat ‘een groep agressieve burgers, gewapend met stalen pijpen de politie aanviel. Ze lieten zich niet afschrikken door waarschuwingsschoten en de agenten gebruikten hun vuurwapens om hun leven te verdedigen’. Videobeelden, getuigen en medische gegevens weerspreken dit echter en tonen aan dat Shutau van achteren werd beschoten.

‘Geen reden tot onderzoek’

Shutau’s dochter, Anastasiya Baranchuk, vertelde Amnesty International dat lokale bewoners zeiden dat een van de officieren de mannen had gevraagd op wie ze hadden gestemd. Haar vader antwoordde: ‘Op Tsikhanouskaya’, de oppositiekandidaat. Volgens Baranchuk kreeg haar vader toen te horen dat hij moest knielen en gaan liggen. Zodra hij knielde, sloeg een officier hem met een pistool op zijn voorhoofd en schoot hem vervolgens in zijn achterhoofd. Getuigen meldden dat ze in totaal drie schoten hoorden. Shutau’s familie heeft om een onderzoek naar de moord gevraagd, maar ze kregen op 3 september te horen dat er ‘onvoldoende gronden zijn om een strafrechtelijk onderzoek volgens artikel 139 [moord] te openen’.