Belarus: Vrijlating gevangenen en ‘verdwijning’ Mikalai Statkevich

Vorige week werden in Belarus 52 politieke gevangenen vrijgelaten. Dit was onderdeel van een deal tussen de Belarussische president Lukashenka en de Amerikaanse president Trump. In ruil voor deze vrijlating heffen de Verenigde Staten bepaalde sancties tegen Belarus op. Een van de vrijgelaten gevangenen is Mikalai Statkevich. Hij is spoorloos sinds de vrijlating.

De 52 mensen die zijn vrijgelaten zaten gevangenen op basis van politiek gemotiveerde aanklachten. Onder hen zijn journalisten, vakbondsleiders en activisten. Amnesty International is blij dat de mensen zijn vrijgekomen, maar dit had veel eerder moeten gebeuren. Er zitten in Belarus nog meer dan duizend mensen onterecht achter de tralies.  

De autoriteiten van Belarus pakken kritische stemmen hard aan. Iedereen die kritiek heeft op de regering of ertegen demonstreert loopt het risico gearresteerd en gevangengezet te worden, te worden gemarteld of mishandeld en een oneerlijk proces te krijgen.  

Mikalai Statkevich 

Oppositiepoliticus Mikalai Stakevich was een van de mensen die vorige week werden vrijgelaten. Alle vrijgelaten politieke gevangenen werden naar de grens met Litouwen gebracht om in ballingschap buiten Belarus verder te leven. Ook Statkevich werd naar de Litouwse grens gebracht, maar weigerde deze over te steken. Hij verklaarde “Ik blijf vechten!” en wurmde zichzelf uit de gevangenenbus. Hij stapte uit in het neutrale grensgebied. Op beelden van bewakingscamera’s is te zien hoe hij werd opgepakt door gemaskerde mannen die vanaf de kant van Belarus kwamen.  

Sindsdien is niet duidelijk waar hij zich bevindt. De autoriteiten van Belarus weigeren informatie over zijn lot en locatie te geven.  

Op 15 september berichtte Nasha Niva, een onafhankelijk Belarussisch mediabedrijf in het buitenland, dat Mikalai Statkevich teruggebracht zou zijn naar de gevangeniskolonie in Hlybokaye. Dat is dezelfde strenge instelling waar hij een celstraf van 14 jaar uitzat vanwege van valse aanklachten over “het organiseren van massa-onrust”.  

Gedwongen verdwijning 

“Het voortdurende gebrek aan informatie over Mikalai Statkevich en zijn verblijfplaats is zorgwekkend”, zegt Maria Guryeva van Amnesty International.  

“Sinds hij werd vrijgelaten uit de gevangenis en aan de grens met Litouwen weigerde in ballingschap te gaan, is hij niet meer gezien. Dit doet vrezen dat hij is teruggebracht naar de gevangenis. In simpele en duidelijke bewoordingen noemen we dit een gedwongen verdwijning.”  

Oproep Amnesty International 

De autoriteiten van Belarus moeten stoppen met het inzetten van politieke gevangenen als pionnen bij internationale onderhandelingen. Ze moeten onmiddellijk en onvoorwaardelijk alle mensen vrijlaten die zijn vastgezet omdat ze gebruikmaakten van hun mensenrechten. En ze mogen niemand dwingen in ballingschap te gaan. 

Daarnaast moet onmiddellijk worden meegedeeld waar Mikalai Statkevich zich bevindt, moet zijn veiligheid worden gegarandeerd, en moet hij worden vrijgelaten. Hij had nooit gevangengezet mogen worden. Ook mag het recht om in zijn land te verblijven hem niet worden ontnomen.