Belarus: vrijlating van Maryia Kalesnikava, Ales Bialiatski en anderen mag onderdrukking niet verhullen

Op 13 december hebben de Belarussische autoriteiten 123 gevangenen vrijgelaten, onder wie Nobelprijswinnaar Ales Bialiatski en Maryia Kalesnikava, een gewetensgevangene voor wie Amnesty International tijdens Write for Rights 2024 actievoerde.

“We zijn verheugd over het bericht dat Maryia Kalesnikava en Ales Bialiatski tot de vrijgelatenen behoren. Maar laten we duidelijk zijn: deze laatste vrijlating neemt niet weg dat er nog steeds honderden, zo niet duizenden anderen achter de tralies zitten, alleen maar omdat ze hun mening hebben geuit,” zegt Marie Struthers van Amnesty International. “Het betekent ook niet dat er gerechtigheid is voor Ales, Maryia en al die anderen die geen dag in de gevangenis hadden mogen doorbrengen en ernstige mensenrechtenschendingen hebben ondergaan.”

Oppositiepolitica Maryia Kalesnikava en Ales Bialiatski, vooraanstaand mensenrechtenactivist en oprichter van het mensenrechtencentrum Viasna, werden samen met de andere gevangenen vrijgelaten na een akkoord met de Verenigde Staten om de sancties op de potas-export van het land te versoepelen. (Potas is een grondstof die o.a. gebruikt wordt bij de productie van glas en zeep.) Ook vicevoorzitter van Viasna, Valiantsin Stefanovich, de advocaat van de organisatie, Uladzimir Labkovich, en Kalesnikava’s naaste medewerker Maksim Znak behoren tot de mensen die zijn vrijgelaten.

Mensen als pionnen

“We moeten ook anderen niet vergeten wier vrijlating al lang had moeten plaatsvinden. Als deze vrijlating deel uitmaakt van een politieke deal, onderstreept dat alleen maar de cynische manier waarop de Belarussische autoriteiten mensen als pionnen behandelen. Het lot van de vrijgelatenen en anderen zoals zij mag nooit afhangen van achterkamertjespolitiek,” aldus Marie Struhers.

Anderen nog altijd onterecht vast

Amnesty International roept op tot de vrijlating van Marfa Rabkova, Nasta Loika en talloze andere gevangenen in Belarus die op politiek gemotiveerde gronden onterecht gevangenzitten. Maryia Kalesnikava, Ales Bialiatski en alle anderen die op 13 december zijn vrijgelaten, moeten een volledige schadevergoeding krijgen voor wat hun is aangedaan. Alle ambtenaren, ook de hooggeplaatste, die verantwoordelijk zijn voor het onterecht gevangenzetten van mensen moeten ter verantwoording worden geroepen.

Achtergrond

Op 7 september 2020 werd Maryia Kalesnikava ontvoerd door gemaskerde agenten. Ze werd naar de Oekraïense grens gebracht, waar ze zich tegen haar uitzetting verzette door haar paspoort te verscheuren. Hierna verdween Kalesnikava uit beeld. Later bleek dat ze was gearresteerd op beschuldiging van ‘ondermijning van de nationale veiligheid’ en andere verzonnen misdrijven, en op 6 september 2021 werd ze veroordeeld tot een gevangenisstraf van 11 jaar.

Ales Bialiatski werd in 2023 veroordeeld op beschuldiging van ‘belastingontduiking’ en ‘financiering van acties die in strijd zijn met de openbare orde’ – beschuldigingen die algemeen als politiek gemotiveerd worden beschouwd – en zat een gevangenisstraf van 10 jaar uit in een strafkolonie.