Litouwen, waar Belarussische studenten de opleiding krijgen die ze in eigen land niet kunnen volgen

In een onopvallend gebouw aan de rand van het centrum van de Litouwse hoofdstad Vilnius is een universiteit in ballingschap gevestigd: de European Humanities University (EHU). Ongeveer 85 procent van de studenten hier komt uit buurland Belarus. Net als de 20-jarige student Aleyna. ‘We voeren hier gesprekken over stemrecht, de grondwet en de Belarussische democratische beweging’, vertelt ze videobellend. ‘Je hebt hier het gevoel dat je met andere Belarussen aan dezelfde kant staat.’ 

De EHU werd in 1992 opgericht in Minsk om Belarussen op te leiden voor de democratische transitie van het voormalige Sovjetland, maar die mislukte en sloeg om in repressie. In 2004 werd de universiteit door het regime gesloten en week de EHU uit naar Vilnius. Hoewel de Litouwse hoofdstad op slechts een uurtje van de grens ligt, lijkt terugkeer naar Belarus voorlopig nog ver weg. Bij de laatste ‘verkiezingen’, in januari dit jaar, claimde Aleksandr Loekasjenko opnieuw de winst. Inmiddels is hij aan zijn zevende opeenvolgende termijn begonnen. 

Maar ook in Litouwen is het niet zonder risico om aan de EHU te studeren. ‘Het regime van Loekasjenko houdt ons in de gaten of probeert ons te intimideren via familie die nog wel in het land is’, vertelt Aleyna. En dat is geen uitzondering. Studenten worden soms stiekem gefilmd wanneer zij een demonstratie in Vilnius bijwonen en politiebezoeken aan hun ouders in Belarus komen net zo goed voor. Veel studenten, net als Aleyna, zijn bang. ‘Je wil je inzetten voor democratie, maar je wil ook je vrienden en familie in Belarus niet in gevaar brengen.’