Hongkong mag bloedbad Tiananmenplein niet herdenken

Amnesty International vindt dat de autoriteiten moeten toestaan dat inwoners op een vreedzame manier de dodelijke slachtoffers herdenken.

Sinds 1990 organiseren inwoners van Hongkong jaarlijks op 4 juni een wake met kaarsen in het Victoriapark. Daarmee herdenken ze de demonstranten die in 1989 door het Chinese leger gedood werden op en rond het Tiananmenplein. De autoriteiten arresteerden 24 activisten die vorig jaar deelnamen aan de vreedzame wake. Sommigen van hen zijn gevangengezet.

De autoriteiten van Hongkong gebruiken corona weer als excuus om de vrijheid van meningsuiting en het recht op vreedzame demonstratie in te perken. Mensen mogen niet gestraft worden voor eenvoudige handelingen als het aansteken van een kaarsje ter nagedachtenis van de slachtoffers van het bloedbad op het Tiananmenplein. De wake verliep in 2020 vreedzaam en geheel volgens de coronavoorschriften. Dat deelnemers toch zijn gearresteerd en veroordeeld, is in strijd met internationaal recht.

Het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties heeft al herhaaldelijk zijn bezorgdheid geuit over de nationale veiligheidswet. Het bureau stelt dat de wet kan leiden tot het ‘ondermijnen van de mensenrechten’.

De regeringen van China en Hongkong beschuldigen individuen en maatschappelijke organisaties er al langer van dat ze worden aangestuurd door ‘buitenlandse mogendheden’ bij het organiseren en bijwonen van vreedzame protesten en het bekritiseren van de regering. Ook zouden ze geld uit het buitenland ontvangen. Iedereen die aan protesten deelneemt of kritiek uit, loopt nu mogelijk het risico te worden aangeklaagd vanwege het ‘samenspannen met buitenlandse mogendheden’ en andere nieuwe ‘misdrijven’.

Amnesty-onderzoek wees uit dat de Chinese regering op het vasteland van China routinematig journalisten, advocaten, wetenschappers en activisten gevangenzet vanwege ‘ondermijning’. In 2017 veroordeelde een rechtbank in China dissident Wu Gan tot acht jaar gevangenisstraf. Zijn online kritiek op de regering werd als bewijs aangevoerd van ‘ondermijning’ van de staatsmacht.

De wet verleent immuniteit aan de nationale veiligheidsinstellingen en hun personeel. In feite worden Hongkongse wetten ondergeschikt aan de nieuwe veiligheidswet. Dit betekent dat de nationale veiligheidswet de bestaande bescherming van de mensenrechten uitholt.

China’s eigen nationale veiligheidswet heeft een vergelijkbare bepaling over het respecteren van de mensenrechten, maar die biedt weinig of geen bescherming voor de mensen op wie de autoriteiten het gemunt hebben. Advocaten, wetenschappers, journalisten, geestelijken en werknemers van ngo’s zijn veroordeeld omdat ze de nationale veiligheid in gevaar zouden hebben gebracht, terwijl ze niets anders deden dan gebruikmaken van hun recht op vrije meningsuiting en de mensenrechten verdedigden. De Chief Executive van Hongkong heeft herhaaldelijk de beperking van de mensenrechten gerechtvaardigd in het belang van de nationale veiligheid.