Nigeria/Nederland: rechtbank beslist over betrokkenheid Shell bij executie Ogoni Negen

De rechtbank in Den Haag doet op woensdag 1 mei uitspraak in een historische rechtszaak tegen Shell. De oliegigant wordt beschuldigd van medeverantwoordelijkheid voor ernstige mensenrechtenschendingen begaan door de Nigeriaanse regering tegen het Ogoni-volk.

Esther Kiobel, Victoria Bera, Blessing Eawo en Charity Levula hebben Shell aangeklaagd voor zijn rol in de onrechtmatige arrestatie, detentie en executie van hun echtgenoten door het Nigeriaanse leger. Dit volgde op het gewelddadig neerslaan van protesten van het Ogoni-volk tegen de vervuiling van hun regio (Ogoniland, Nigerdelta) in de jaren negentig.

‘Hopelijk markeert het vonnis een belangrijke stap in de richting van gerechtigheid voor de Ogoni Negen’, zegt Mark Dummett, hoofd Bedrijfsleven en Mensenrechten van Amnesty International.

‘Deze vrouwen geloven dat hun mannen nog in leven zouden zijn als Shell niet alleen op winst uit was geweest. Dit moedigde de Nigeriaanse regering aan om de protesten bloedig neer te slaan, terwijl het bedrijf wist dat het leger mensenrechten schond’.

‘Ondanks veel bewijs tegen Shell, is het bedrijf erin geslaagd om gerechtigheid jarenlang te ontlopen. Deze uitspraak kan grote gevolgen hebben voor mensen wereldwijd die schade ondervonden hebben van de hebzucht en roekeloosheid van multinationals en deze bedrijven proberen aansprakelijk te stellen’.

Langdurig proces

Esther Kiobel en Victoria Bera wonen de zitting in de rechtbank in Den Haag op woensdag 1 mei bij, samen met vertegenwoordigers van Amnesty International.

Een multinational voor de rechter dagen vanwege het leed dat het bedrijf veroorzaakt heeft, is een erg langdurige zaak. Esther Kiobel begon in 2002 eerst een zaak tegen Shell in New York. In 2013 oordeelde het Hooggerechtshof dat de VS niet juridisch bevoegd is om haar zaak te behandelen. Het gevolg was dat de inhoudelijke behandeling van haar aanklachten tegen Shell nooit plaatsvond.

De Ogoni Negen

Al eerder documenteerde Amnesty de rol van Shell bij moord, verkrachting en marteling begaan door het Nigeriaanse leger bij het neerslaan van de protesten.

Barinem Kiobel, Baribor Bera, Nordu Eawo en Paul Levula werden in 1995 opgehangen na een schijnproces. Hun weduwen vragen publieke excuses en een schadevergoeding van Shell voor de rol die het bedrijf speelde bij deze gebeurtenissen. Vijf andere mannen, onder wie protestleider en schrijver Ken Saro-Wiwa, werden tegelijkertijd geëxecuteerd. Samen werden ze bekend als de Ogoni Negen.

De vier eiseressen beschuldigen Shell ervan een doorslaggevende rol te hebben gespeeld bij het onrechtmatig arresteren en gevangenzetten van hun echtgenoten, het schenden van de lichamelijke integriteit van hun echtgenoten, hun recht op een eerlijk proces, hun recht op leven, en van het recht van de eiseressen op een gezinsleven.

Ondersteuning van Amnesty

Amnesty International ondersteunde Esther Kiobel bij het starten van deze rechtszaak in Nederland in 2017. Amnesty zette de rol van Shell in de arrestatie en executie van de Ogoni Negen uiteen in de briefing ‘In The Dock’.

De eiseressen vragen de rechtbank ook om Shell te verplichten 100.000 interne documenten over te dragen, die tijdens het proces in de Verenigde Stat door de oliemaatschappij als vertrouwelijk bestempeld zijn. Deze documenten zijn van cruciaal belang voor de zaak.