Plotse beëindiging hulp uit VS brengt miljoenen mensenlevens in gevaar

Doordat de regering-Trump abrupt buitenlandse steun aan veel landen introk, komen miljoenen mensenlevens wereldwijd in gevaar. De stopzetting is een bedreiging voor mensenrechten. Dat zegt Amnesty International vandaag in een nieuw onderzoek. 

In de onderzoeksbriefing ‘Lives at Risk’ laat Amnesty International zien hoe levensreddende programma’s wereldwijd door de plotse afname aan hulp zijn stopgezet. Veel van deze hulpprogramma’s bieden essentiële gezondheidszorg, voedsel, onderdak, medische diensten en humanitaire hulp voor mensen in extreem kwetsbare situaties. Onder de getroffenen zijn vrouwen, kinderen, slachtoffers van seksueel geweld en andere gemarginaliseerde groepen, en mensen op de vlucht.  

Plotse beëindiging financiering hulpprogramma’s 

Op 20 januari 2025 beëindigde president Trump via een decreet vrijwel alle hulpprogramma’s die door USAid worden gefinancierd. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio sprak erover in de Senaat en House of Representatives op 20 en 21 mei. Zijn antwoorden op vragen over de ernstige mensenrechtencomplicaties van deze intrekking van steun waren zwak of incompleet. Hij gaf zelfs aan dat er geen slachtoffers waren gevallen als gevolg van het intrekken van hulp. Dat klopt niet.  

“Dit abrupte besluit en de chaotische implementatie ervan door de regering-Trump is roekeloos en zeer schadelijk”, zegt Amanda Klasing van Amnesty International USA. “De beslissing om deze hulpprogramma’s zo plots te stoppen en op deze niet-transparante manier schendt internationale mensenrechtenwetgeving waar de VS zich aan heeft verbonden. Ook ondermijnt het tientallen jaren van leiderschap door de VS op het gebied van wereldwijde humanitaire- en ontwikkelingshulp. De jarenlange financiering door de VS had een complexe relatie met mensenrechten. Maar de omvang en abruptheid van het beëindigen ervan creëren een levensbedreigend vacuüm dat andere regeringen en hulporganisaties niet makkelijk kunnen opvullen. Hiermee worden het recht op leven en gezondheid, en de waardigheid van miljoenen mensen geschonden.”  

Twee gebieden die hard zijn geraakt door het intrekken van financiering zijn programma’s die gezondheidszorg bieden aan gemarginaliseerde mensen, en programma’s voor vluchtelingen en asielzoekers wereldwijd.  

Het recht op leven en gezondheid ernstig bedreigd 

De Amerikaanse regering is al lang een belangrijke financier van wereldwijde gezondheid. Zij investeerde in HIV-preventie, vaccinatieprogramma’s, de gezondheid van moeders, humanitaire hulp en meer. Sinds de abrupte intrekking van deze financiering in veel landen, zijn veel belangrijke gezondheidsdiensten gesloten of stopgezet. 

Guatemala en Haïti 

Door het beëindigen van financiering zijn hulpprogramma’s voor slachtoffers van seksueel geweld stopgezet. Hieronder vallen voedselhulp voor zwangere meisjes die verkracht zijn en medische, psychologische en juridische hulp om slachtoffers te helpen hun leven weer op te bouwen. Ook zijn programma’s op het gebied van HIV-preventie stopgezet. Ook in Haïti zijn projecten voor kinderen die slachtoffer zijn van seksueel geweld stopgezet. Daarnaast hebben vrouwen en meisjes en lhbtqia+’ers slechtere toegang tot preventie en behandeling van HIV.  

Zuid-Afrika 

Financiering voor HIV-preventie en gemeenschapsprogramma’s voor wezen en kwetsbare kinderen, zoals slachtoffers van verkrachting, is stopgezet. Zuid-Afrika is het land met de grootste HIV-epidemie. Het beëindigen van financiering leidt ertoe dat mensen geen hulp meer ontvangen.  

Syrië 

Een aantal belangrijke diensten in het Al-Hol kamp zijn stopgezet. In dat detentiekamp zitten 36.000 mensen, onder wie veel kinderen, voor onbepaalde tijd en willekeurig vast vanwege veronderstelde banden met IS. Ambulancediensten en gezondheidsklinieken in het kamp werden meteen getroffen. 

Jemen 

Hulpdiensten die van levensbelang zijn, zijn beëindigd. Bijvoorbeeld voedselprogramma’s voor ondervoede kinderen en zwangere en borstvoeding gevende vrouwen, veilig onderdak voor slachtoffers van seksueel geweld en gezondheidszorg voor kinderen die cholera en andere ziekten hebben.   

Zuid-Sudan 

Verschillende projecten in Zuid-Sudan kinderen zijn getroffen door het stopzetten van de financiering. Onder meer projecten op het gebied van rehabilitatie voor slachtoffers van het gewapende conflict, slachtoffers van seksueel geweld en verkrachting, en noodhulp voor kinderen. 

Geen steun meer voor mensen op de vlucht 

Het intrekken van financiële hulp aan opvangcentra en groepen die migranten helpen heeft een grootschalig en verwoestend effect. 

Afghanistan 

Twaalf van de 23 gemeenschapscentra die aan ongeveer 120.000 intern ontheemde Afghanen hulpverlenen op het gebied van onderdak, voedselhulp, juridische hulp en gezondheidszorg, zijn nu gesloten. Belangrijke hulporganisaties hebben hun gezondheids- en waterprogramma’s moeten beëindigen, wat een buitengewoon grote impact heeft op vrouwen en meisjes. 

Costa Rica en Haïti-Dominicaanse Republiek

Lokale organisaties die met name Nicaraguaanse asielzoekers en migranten helpen, zien zich gedwongen hun hulp op het gebied van schalen of voedsel, onderdak en psychosociale zorg af te schalen of te beëindigen. Dit terwijl Costa Rica steeds meer mensen ontvangt die veiligheid zoeken nadat ze weggestuurd zijn aan de Mexicaans-Amerikaanse grens. Ook aan de grens van Haïti en de Domincaanse Republiek is veel hulp voor uitgezette mensen stopgezet. Het gaat om hulp op het gebied van voedsel, onderdak en vervoer.  

Mexico 

Mensen die nu vastzitten in Mexico omdat ze de grens met Amerika niet meer over kunnen, krijgen geen hulp meer via voedselprogramma’s, onderdak en juridische bijstand. Sommige opvangcentra en organisaties zijn bang dat ze voor altijd moeten sluiten.  

Myanmar-Thailand 

Aan de grens van Thailand en Myanmar zijn veel kampen waar vluchtelingen uit Myanmar worden opgevangen. Veel gezondheids- en humanitaire programma’s werden door de VS gefinancierd. Toen medewerkers van deze organisaties het bevel kregen om te stoppen met werken, moesten klinieken in deze kampen meteen sluiten. Dit zou geleid hebben tot sterfgevallen die voorkomen hadden kunnen worden. 

Oproep van Amnesty International 

Amnesty International roept de regering–Trump op om alle buitenlandse hulp te hervatten aan programma’s waar het stopzetten van financiering mensenrechten heeft geschonden. Toekomstige hulp moet worden verleend in overeenstemming met mensenrechtenverdragen.  

Amnesty roept het Amerikaanse Congres op om buitenlandse hulp krachtig te blijven financieren, en verzoeken van de regering voor het inperken van buitenlandse hulp af te wijzen. Alle Amerikaanse buitenlandse hulp moet in overeenstemming zijn met mensenrechten en humanitaire principes. Het Congres moet ervoor zorgen dat buitenlandse hulp niet bijdraagt aan mensenrechtenschendingen.  

De regering–Trump en het Amerikaanse Congres moeten samenwerken om ervoor te zorgen dat veranderingen aan buitenlandse hulp op een transparante manier plaatsvinden, in overleg met de betrokken gemeenschappen, ngo’s en internationale partners. Ook moeten deze veranderingen voldoen aan internationale mensenrechten. 

Alle landen die daartoe in staat zijn moeten voldoen aan hun verplichting onder resolutie 2626 van de Algemene Vergadering van de VN om ten minste 0,7 procent van hun bruto nationaal product te besteden aan buitenlandse hulp. Donorlanden moeten hun steun waar mogelijk vergroten om gaten te vullen die zijn ontstaan door het intrekken van financiering door de VS.  

“Buitenlandse steun maakt ongeveer 1 procent uit van het Amerikaanse budget”, zegt Amanda Klasing. “De Verenigde Staten hebben een wereldwijde verantwoordelijkheid en belang om de meest gemarginaliseerde mensen hulp te verlenen. De VS is een van de rijkste landen ter wereld en gaf in het verleden grote bedragen uit aan buitenlandse hulp. Ons onderzoek toont aan dat deze chaotische terugtrekking uit internationale samenwerking in de praktijk wreed is en de levens bedreigt van miljoenen mensen, vooral vrouwen en meisjes in Afghanistan en vluchtelingen op de Thais/Myanmarese grens, kinderen die slachtoffer zijn van seksueel geweld in Haïti, en andere gemarginaliseerde groepen. De regering van de VS kan – en moet – het beter doen.”