Eenzame aanslagpleger

Mede dankzij het virus werd onze obsessie met terrorisme tijdelijk naar de achtergrond verdrongen, en mede dankzij de 45e president van Amerika kon je vergeten dat er officieel nog altijd een oorlog tegen terrorisme wordt gevoerd.

Het was overigens de Franse president Macron die de meest oorlogszuchtige taal uitsloeg tegen het virus, en dat al op 16 maart, toen hij verklaarde dat we in oorlog waren. Had het virus ons de oorlog verklaard? Vanuit het perspectief van pakweg varkens en koeien hebben wij dan het vee de oorlog verklaard.

De moord op de leraar Samuel Paty in een voorstadje van Parijs op vrijdag 16 oktober veranderde zeker in Frankrijk, maar ook in Nederland, op zijn minst tijdelijk het discours.

Aangezien de moordenaar, Abdoullakh Anzorov – geboren in Moskou, van Tsjetsjeense afkomst, vanaf zijn 6e woonachtig in Frankrijk – vrijwel meteen na de moord door de politie gedood is, zullen bepaalde zaken nooit helemaal opgehelderd worden. Weliswaar is Anzorov de maanden voor de moord aan het radicaliseren geslagen, uit niets blijkt vooralsnog dat Anzorov deel uitmaakte van een terroristisch netwerk.

Een maatschappij die verstandig wenst om te gaan met wat haar dreigt te ontwrichten, moet zich verdiepen in de ontwrichters

Juist bij de eenzame pleger van aanslagen is het moeilijk te zeggen waar het terrorisme begint en de psychiatrische aandoening eindigt. Dat geldt natuurlijk voor veel criminelen – mensen met psychische aandoeningen en mentale handicaps zijn oververtegenwoordigd in gevangenissen. Daarmee wordt niets goedgepraat, maar een maatschappij die verstandig wenst om te gaan met wat haar dreigt te ontwrichten, moet zich verdiepen in de ontwrichters.

Een netwerk of niet, verwardheid of niet, Paty werd vermoord omdat hij in een les een karikatuur van de profeet had getoond, onder andere eentje waarop de profeet naakt te zien is. Hoewel Paty zorgvuldig te werk lijkt te zijn gegaan, kwamen er klachten van ouders over de karikaturen.

Macron sloeg na de moord betrekkelijk oorlogszuchtige taal uit, en dit keer begrijpelijk, hij kon het initiatief niet overlaten aan extreemrechts, en de beroemde laïcité, de speciale Franse variant van secularisme, stond onder druk. Niet eens zozeer vanwege de moord, maar omdat het schoolsysteem waar Franse kinderen tot Franse burgers moeten worden opgevoed, het secularisme niet meer echt kon waarborgen. Anders dan bijvoorbeeld Amerika ziet Frankrijk de staat als een verdedigingslinie tegen de kerk en daarmee tegen alle religie.

Hoe om te gaan met religieuze vrijheid is een debat dat nog lang zal worden gevoerd. Zeker is dat kennisoverdracht per definitie kwetsend is.

Een fatsoenlijk schoolsysteem wil leerlingen niet vernederen, maar we zijn misschien iets te veel rekening gaan houden met gevoeligheden. De klacht heeft het gesprek te vaak vervangen.

Een functionerend schoolsysteem leidt leerlingen op om hun ongenoegen verbaal, dat wil zeggen nauwkeurig en met respect, te uiten.

Waar dat gesprek niet meer kan plaatsvinden, vindt geen onderwijs meer plaats en wordt de maatschappij inderdaad uitgehold.