Wat is er aan de hand in Sudan

Burgers moeten beschermd worden tijdens conflict

In Sudan woedt sinds 15 april 2023 een strijd tussen twee rivaliserende groepen: het Sudanese regeringsleger en een onafhankelijke paramilitaire strijdmacht. Wat is er aan de hand in Sudan?

Wie vecht tegen wie

De Sudanese strijdkrachten worden gevormd door twee facties: het regeringsleger en de Rapid Support Forces (RSF) die uit zo’n 100.000 man bestaat. Daarnaast zijn er ook nog andere milities, voormalige rebellenbewegingen en de geheime dienst. De RSF komt voort uit de groepering Janjaweed, een gewapende groepering die zich op grote schaal schuldig maakte aan moord, marteling en verkrachting in Darfur. Het was de bedoeling dat het regeringsleger en de RSF in één leger op zouden gaan, maar recente onderhandelingen leidden niet tot een akkoord. Nu vechten beide legers tegen elkaar. In de eerste dagen van de strijd kwamen ten minste 185 mensen om en raakten meer dan 1.800 mensen gewond doordat gebruikgemaakt wordt van zware wapens, waaronder artillerie, tanks en straalvliegtuigen in dichtbevolkte gebieden in hoofdstad Khartoum. Sommigen vrezen dat het conflict kan uitdraaien op een burgeroorlog.

Achtergrond van het conflict

De Sudanezen gingen in 2018 massaal de straat op om te protesteren tegen de hoge voedselprijzen. De demonstraties leidden er in april 2019 toe dat er een einde kwam het bewind van president Al-Bashir, die de bevolking 30 jaar lang onderdrukte. De militaire overgangsraad (Transitional Military Council, TMC) nam de controle over en beloofde met de oppositie samen te werken aan een overgangsregering. Daarin zaten ook burgers. Na 3 jaar zouden verkiezingen gehouden worden voor een burgerregering. In 2021 namen de militairen echter de macht volledig over, waarna de spanningen tussen de twee groeperingen opliepen.

Mensenrechtenschendingen

Sinds de val van Al-Bashir is de burgerbevolking keer op keer zwaar teleurgesteld. Eerst was er het bloedbad van 3 juni 2019. Toen traden Sudanese veiligheidsdiensten keihard op tegen duizenden betogers die al weken demonstreerden voor het hoofdkwartier van het leger. Aanvankelijk protesteerden ze tegen Al-Bashir. Nadat hij was afgezet riepen de demonstranten het leger op om plaats te maken voor een burgerregering. Op 25 oktober 2019 pleegde het leger een staatsgreep. Het hoofd van de militaire raad ontbond daarop de regering. Daarna hield het geweld aan tegen ongewapende demonstranten, journalisten en mensenrechtenactivisten. Hiervoor werd niemand berecht.

Darfur

Darfur, een grote regio in het westen van Sudan, is sinds februari 2003 het toneel van een bloedig conflict dat nog steeds voortduurt. Het leger van president Al-Bashir streed samen met de politie en de Janjaweed tegen niet-Arabische gewapende groeperingen in die regio. Volgens schattingen kwamen er meer dan 500.000 mensen om het leven, vooral burgers. Volgens de VN ontvluchtten circa 2 miljoen mensen het gebied. Tussen juli 2018 en februari 2019 werden zeker 45 dorpen in Darfur vernietigd of beschadigd. Het Internationaal Strafhof in Den Haag wil de voormalige president Al-Bashir vervolgen voor de moord, uitroeiing, gedwongen overplaatsing, marteling en verkrachting van honderdduizenden mensen gedurende het conflict in Darfur.

Amnesty’s oproep

Amnesty International roept de strijdende partijen op om het internationaal humanitair recht te respecteren en burgers te beschermen. Beide partijen moeten onmiddellijk stoppen met hun willekeurige aanvallen. Ook roept Amnesty de VN-Veiligheidsraad op om een spoedvergadering te houden over de situatie in Sudan. De VN moeten het regeringsleger en de paramilitaire troepen publiekelijk oproepen om burgers snel te beschermen. Ook moeten de Sudanese autoriteiten en alle partijen in het conflict ervoor zorgen dat er onmiddellijke, onbeperkte en duurzame toegang is tot humanitaire hulp.