Wat is er aan de hand in Sudan

Burgers moeten beschermd worden tijdens conflict

In Sudan woedt sinds 15 april 2023 een strijd tussen twee rivaliserende groepen: het Sudanese regeringsleger en een onafhankelijke paramilitaire strijdmacht. Wat is er aan de hand in Sudan?

Wie vecht tegen wie

De Sudanese strijdkrachten worden gevormd door twee facties: het regeringsleger en de Rapid Support Forces (RSF) die uit zo’n 100.000 man bestaat. Daarnaast zijn er ook nog andere milities, voormalige rebellenbewegingen en de geheime dienst. De RSF, aangevoerd door Mohamed Hamdan Dagalo, komt voort uit de groepering Janjaweed, een gewapende groepering die zich op grote schaal schuldig maakte aan moord, marteling en verkrachting in Darfur. Het was de bedoeling dat het regeringsleger dat onder leiding staat van Abdel Fattah al-Burhan en de RSF in één leger op zouden gaan, maar recente onderhandelingen leidden niet tot een akkoord. Nu vechten beide legers tegen elkaar. Daarbij zijn al duizenden doden gevallen. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie zijn bijna 3 miljoen mensen door de gevechten ontheemd geraakt. Bijna 700.000 van hen zijn naar buurlanden gevlucht.

Achtergrond van het conflict

De Sudanezen gingen in 2018 massaal de straat op om te protesteren tegen de hoge voedselprijzen. De demonstraties leidden er in april 2019 toe dat er een einde kwam het bewind van president Al-Bashir, die de bevolking 30 jaar lang onderdrukte. De militaire overgangsraad (Transitional Military Council, TMC) nam de controle over en beloofde met de oppositie samen te werken aan een overgangsregering. Daarin zaten ook burgers. Na 3 jaar zouden verkiezingen gehouden worden voor een burgerregering. In 2021 namen de militairen echter de macht volledig over, waarna de spanningen tussen de twee groeperingen opliepen.

Mensenrechtenschendingen

Sinds de val van Al-Bashir is de burgerbevolking keer op keer zwaar teleurgesteld. Eerst was er het bloedbad van 3 juni 2019. Toen traden Sudanese veiligheidsdiensten keihard op tegen duizenden betogers die al weken demonstreerden voor het hoofdkwartier van het leger. Aanvankelijk protesteerden ze tegen Al-Bashir. Nadat hij was afgezet riepen de demonstranten het leger op om plaats te maken voor een burgerregering. Op 25 oktober 2019 pleegde het leger een staatsgreep. Het hoofd van de militaire raad ontbond daarop de regering. Daarna hield het geweld aan tegen ongewapende demonstranten, journalisten en mensenrechtenactivisten. Hiervoor werd niemand berecht.

Darfur: achtergrond van het conflict

In Darfur, de regio in het zuidwesten van Sudan, wonen verschillende etnische en religieuze groepen. Spanningen tussen Arabische rondtrekkende veehouders en zwarte niet-Arabische bewoners leidden in 2003 tot een uitbarsting. Zwarte bevolkingsgroepen vonden dat Arabische groepen door president Al-Bashir werden voorgetrokken. Daarop stuurde hij milities van de Arabische Janjaweed op de opstandelingen af. Tussen 2003 en 2006 kwamen naar schatting 500 duizend Sudanezen om. Zo’n 2 miljoen mensen gingen op de vlucht. Al-Bashir en hooggeplaatste leden van de milities worden gezocht door het Internationaal Strafhof in Den Haag, dat hen wil vervolgen voor oorlogsmisdrijven, genocide en misdrijven tegen de menselijkheid.

Nieuwe geweldsuitbarsting in Darfur

Na het geweld begin deze eeuw behielden lokale rebellengroepen hun wapens, bleven de Janjaweed in Darfur en duurden de spanningen voort. Nu is er een nieuwe geweldsuitbarsting veroorzaakt door de strijd tussen het regeringsleger en de RSF, de vroegere Janjaweed. Amnesty is zeer verontrust over meldingen van etnisch gemotiveerde moorden, seksueel geweld, het verbranden van huizen en massale ontheemding van niet-Arabische inwoners van West-Darfur door de RSF en aanverwante Arabische milities. Dit geweld vertoont een verontrustende gelijkenis met de oorlogsmisdrijven die sinds 2003 in Darfur zijn begaan. Het Mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties meldde in juli 2023 de vondst van een massagraf met de lichamen van niet-Arabische bewoners van Darfur.

Amnesty’s oproep

Amnesty International roept de strijdende partijen op om het internationaal humanitair recht te respecteren en burgers te beschermen. Beide partijen moeten onmiddellijk stoppen met hun willekeurige aanvallen. Ook roept Amnesty de VN-Veiligheidsraad op om een spoedvergadering te houden over de situatie in Sudan. De VN moeten het regeringsleger en de paramilitaire troepen publiekelijk oproepen om burgers snel te beschermen. Ook moeten de Sudanese autoriteiten en alle partijen in het conflict ervoor zorgen dat er onmiddellijke, onbeperkte en duurzame toegang is tot humanitaire hulp.