In aanloop naar verkiezingen in Rusland worden critici steeds harder aangepakt
De Russische autoriteiten doen er alles aan om tegenstanders van de regering-Poetin het zwijgen op te leggen in de aanloop naar de verkiezingen van 17-19 september 2021. Tegen een achtergrond van dalende populariteit van Poetin en zijn partij Verenigd Rusland neemt de repressie toe en worden ongewenste oppositiekandidaten uitgeschakeld met strafrechtelijke vervolging, huiszoekingen, arrestaties en andere maatregelen die soms absurde vormen aannemen.
Rechtsstaat steeds verder uitgehold
De overheid gebruikt schijnbaar legitieme middelen om de oppositie uit te schakelen. En dat reikt verder dan alleen de verkiezingen: wie het regime uitdaagt, wordt het werken onmogelijk gemaakt of gedwongen het land te verlaten uit vrees voor vervolging. Het afgelopen jaar kenmerkt zich door een enorme toename van het intimideren en vervolgen van leden van de oppositie, activisten, onafhankelijke journalisten en media en van advocaten.
Verkiezingen niet serieus te nemen
Omdat Poetins partij Verenigd Rusland steeds impopulairder is geworden, doen veel kandidaten van zijn partij nu mee onder een onafhankelijke vlag. Zo proberen ze de kiezers te misleiden. De verkiezingen zelf zijn sowieso niet meer serieus te nemen nu vrijwel alle onafhankelijke kandidaten van het speelveld zijn verdwenen. Ze zouden bijvoorbeeld niet voldoende handtekeningen hebben verzameld om zich kandidaat te stellen of werden om andere valse redenen uitgesloten van deelname, zoals Yulia Galiamina, die na valse aanklachten een strafblad kreeg.
Yulia Galiamina: lastpost volgens de autoriteiten
Op 31 juli 2020 werd de prominente Russische politiek activiste Yulia Galiamina, lid van de gemeenteraad in Moskou en fel tegenstander van president Poetin, aangeklaagd omdat ze had deelgenomen aan vreedzame demonstraties, onder andere tegen onrechtmatigheden bij verkiezingen in Moskou in 2019. Die bijeenkomsten waren vreedzaam, maar werden door de politie vaak met buitensporig geweld uiteengedreven. Op 28 december 2020 kreeg ze 2 jaar voorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd. De onafhankelijke politica kan vanwege deze veroordeling niet deelnemen aan de parlementsverkiezingen.
Oppositieleider in strafkamp
De belangrijkste oppositieleider, Aleksei Navalny, werd op 3 februari 2021 veroordeeld tot 2 jaar en 8 maanden strafkamp. Amnesty beschouwt hem als gewetensgevangene. Op 20 augustus 2020 werd Navalny vergiftigd. Hij ging in kritieke toestand naar Duitsland en overleefde de aanval ternauwernood. In plaats van de moordaanslag te onderzoeken, lieten de Russische autoriteiten Navalny na terugkeer in Rusland arresteren. Hij zou de voorwaarden van een eerdere (onterechte) veroordeling hebben overtreden. Navalny is de oprichter van de Anti-Corruptie Stichting en publiceerde baanbrekende onderzoeken die corruptie onder Russische topfunctionarissen en politici aan het licht brachten.
Advocaat Navalny ontvlucht Rusland
De Russische Veiligheidsdienst FSB pakte in april 2021 Ivan Pavlov op. Deze mensenrechtenadvocaat zou Navalny’s Anti-corruptie Stichting verdedigen nadat die werd verboden op beschuldiging van ‘extremisme’. Dat de Russische autoriteiten hun pijlen richten op advocaten die slachtoffers in politiek gemotiveerde zaken verdedigen, is een gevaarlijke trend. Pavlov wordt beschuldigd van het openbaren van informatie over de zaak van een van zijn andere cliënten. Omdat hij vanwege allerlei restricties in verband met deze beschuldiging zijn werk niet kan doen, en hem een zware straf boven het hoofd hangt, besloot Pavlov begin september 2021 Rusland te verlaten.
Navalny’s organisaties verboden
Ook na zijn gevangenzetting blijven de Russische autoriteiten Navalny en zijn aanhanghers dwarszitten. In juni 2021 misbruikte de Russische rechter al anti-extremismewetgeving om drie organisaties van Aleksei Navalny ‘extremistisch’ te verklaren en zo te laten verbieden – onder andere de Anti-Corruptie Stichting en Navalny’s politieke organisatie, waardoor alle lokale en regionale kantoren moesten sluiten. Mediatoezichthouder Roskomnadzor blokkeerde eerder al Navalny’s websites als deel van de groeiende aanval op onafhankelijke media en kritische organisaties uit het maatschappelijk middenveld.
‘Slim stemmen’
De laatste aanval op Navalny en zijn aanhangers is gericht op zijn ‘slim stemmen’-app. ‘Slim stemmen’ is de strategie om kiezers te wijzen op kandidaten die de grootste kans maken om kandidaten van Poetins partij te verslaan. De rechter dreigt Google en Apple met boetes als zij die app niet uit hun appstore halen. Een schapenwolfabrikant beweert namelijk dat Navalny er een logo registreerde dat identiek is aan het zijne. Het bedrijf stapte naar de rechter die de blokkade van de app goedkeurde. De echte reden: aanhangers van Navalny plaatsen er berichten op die Poetin onwelgevallig zijn. Google en de Russische zoekmachine Yandex mogen ook ‘slim stemmen’ niet meer als zoekresultaat tonen.
Demonstratierecht verder ingeperkt
Om critici van de regering zo min mogelijk een platform te geven, zijn er steeds meer beperkingen van het recht op demonstratie. Daarmee wordt de grondwet, waarin het demonstratierecht is vastgelegd, in feite ondermijnd. De extra beperkingen gelden met name voor organisatoren van vreedzame bijeenkomsten en voor journalisten die er verslag van doen. Voor iedere demonstratie met meer dan één persoon moet er een vergunning zijn, en die krijg je niet zomaar. Alle samenkomsten moeten vooraf gemeld worden. De onwettige beperkingen en de harde sancties waarmee demonstranten worden geconfronteerd, zijn zo absurd dat ze alleen maar kunnen worden omschreven als Kafkaësk.
Onder het mom van corona
Op 31 maart 2020 namen de Russische autoriteiten in sneltreinvaart wetswijzigingen aan waardoor het onder meer strafbaar is wanneer iemand tijdens noodsituaties (zoals een pandemie) ‘opzettelijk onjuiste informatie verspreidt’. Ook media die dit doen kunnen sancties krijgen. De wet is vaag geformuleerd en Amnesty vreest dat de wijzigingen worden gebruikt om de vrijheid van meningsuiting verder in te perken en kritiek op de autoriteiten te smoren. Corona wordt ook als smoes gebruikt om demonstraties van de oppositie te verbieden of deelnemers daaraan te vervolgen.
Wetten misbruikt
Een andere wet om critici te intimideren is die op de ‘ongewenste organisaties’. Zo kreeg activist Mikhail Iosilevich in oktober 2020 te maken met een strafzaak omdat hij zijn café beschikbaar zou hebben gesteld voor de (verboden) ‘ongewenste organisatie’ Open Russia, voor een training van verkiezingswaarnemers. Volgens Iosilevich is dit onjuist en werd de training gehouden door een andere organisatie, de onafhankelijke verkiezingswaakhond Golos. Iosilevich kan 6 jaar cel krijgen. Sinds 2015 wordt de wet op de ‘ongewenste organisaties’ gebruikt om onafhankelijke organisaties tegen te werken.
.
‘Buitenlandse agent’, lees: verrader
Op 23 juli bestempelden de Russische autoriteiten The Insider, de nieuwssite van journalist Roman Dobrokhotov, als ‘buitenlandse agent’. Dat is een term die voor veel Russen gelijkstaat aan ‘verrader’ of ‘spion’. De wet verplicht iedereen die als ‘buitenlandse agent’ is aangemerkt dit op al hun publicaties en ander materiaal te vermelden. De ‘buitenlandse agenten’-wet wordt in Rusland breed ingezet om onafhankelijke maatschappelijke organisaties en (steeds vaker ook) media in diskrediet te brengen en op te zadelen met financiële en juridische problemen. De wet wordt ook gebruikt tegen Russische mensenrechtenverdedigers en politiek activisten. Lees meer hierover in ons magazine Wordt Vervolgd.
Dubbelgangers om stemmen af te snoepen
Boris Vishnevsky, een vooraanstaand lid van de liberale Yabloko-partij, moet het bij de verkiezingen in zijn regio opnemen tegen dubbelgangers. Vishnevsky wist al dat twee van zijn tegenstanders hun naam hadden veranderd, zodat ze ook Boris Vishnevsky heten. Daardoor is de kans groot dat hij minder stemmen krijgt omdat de tegenstanders ervoor zorgen dat ze vóór de echte Boris Vishnevsky op de stemlijst komen te staan. En ze gaan nog verder. Op verkiezingsposters staan foto’s van drie bijna niet te onderscheiden Boris Vishnevsky’s, drie kalende, grijze mannen met een sportief sikje. De man met de stropdas is de enige echte.
Wat doet Amnesty
Amnesty Nederland streeft naar effectievere diplomatieke inzet vanuit de Europese Unie om Russische mensenrechtenverdedigers te beschermen en steunen. Daarnaast werken we met partners aan capaciteitsopbouw. We proberen zowel in Nederland als in Rusland de belangstelling voor mensenrechten en activisme te vergroten via onder andere masterclasses en workshops voor en met universiteiten. In Rusland steunen we gastdocenten met online en offline materialen. Lees hier mee over Amnesty’s inzet.
Keizersgracht 177
1016 DR Amsterdam
IBAN: NL45 TRIO 0198100000
