Batya: ‘Samen komen we best ver’

Batya Brown is moeder van vijf kinderen, kunstenaar en gedupeerde van het Toeslagenschandaal. Zij vertelt over haar ervaringen met etnisch profileren en discriminatie.

Stateloos

Batya is geadopteerd en kwam in 1992 naar Nederland. Door allerlei omstandigheden werd ze uit huis geplaatst. Dit leidde tot jarenlange problemen.

‘Ik ben geadopteerd en door een traumatische ervaring uit huis geplaatst. Jeugdzorg heeft mijn adoptieouders het gezag toen ontnomen. In 1992 bestond de regel dat je minimaal een jaar bij je adoptieouders moest wonen voordat je officieel Nederlander kon worden, en dat is bij mij fout gelopen: ik werd toen niet officieel Nederlander. Het heeft mij uiteindelijk 30 jaar gekost om de Nederlandse nationaliteit te krijgen. Al die tijd werd ik benadeeld vanwege mijn achtergrond, mijn nationaliteit. En op papier was ik stateloos, dus ik was eigenlijk niemand meer. Ik ben nu eindelijk sinds een jaar officieel een Nederlander.’

De Belastingdienst

In al die jaren dat Batya probeerde om het Nederlanderschap te krijgen, raakte ze ook nog betrokken bij het toeslagenschandaal.

‘Tijdens dat gevecht kwam de situatie met de Belastingdienst op ons af, waardoor we ook in financiële nood zaten, dus we werden eigenlijk van alle kanten aangevallen.

Ik ben een slachtoffer van het Toeslagenschandaal. En de beste jaren van onze levens zijn daardoor ontnomen. Wij zijn benadeeld, niet alleen door dit schandaal maar ook door hoe we als mens worden gezien. Ik heb het gevoel gehad dat we niet als mens worden behandeld. We worden als een product behandeld. We worden niet gezien en gehoord. We worden benadeeld qua huidskleur, inkomsten, uiterlijk. Als we uit een ander land komen, staan we al 10-0 achter. Zelfs in mijn geval: ik heb vaak gehoord, jij bent geadopteerd, dus je zal wel meer kansen hebben. Dat maakt dus niet uit. Als ze merken dat jij niet in dat straatje past, dan zetten ze je gewoon apart. En dat is waar je altijd tegenaan loopt. Tegen gesloten deuren. Je moet altijd bonken, schoppen, schreeuwen, je moet altijd overal wachten. Het verbaast mij dan ook niet dat mensen soms doordraaien door deze situaties.’

In 2007 begonnen Batya’s problemen met de Belastingdienst. Samen met haar moeder vroeg ze alle benodigde papieren en stukken op om het op te lossen.

‘Ik was toen nog een student en had twee kinderen. Die gingen naar de kinderopvang, daar kreeg ik kinderopvangtoeslag voor. Ik werkte ook naast mijn studie. Die kinderopvangtoeslag had ik aangevraagd, vervolgens kwamen stukken niet binnen, toen werden de betalingen uitgesteld of waren beschikkingen niet op tijd klaar. In het begin denk je, we gaan dit rechttrekken. We zijn bij de kinderopvang geweest om alles uit te zoeken, we hadden de stukken die ze hadden opgevraagd. De kinderopvang zei dat er geen betalingen werden gedaan, maar er stond wel een rekening open die betaald moest worden. Ze gaven aan dat ze zouden proberen om het te rekken. Maar op een gegeven moment kon dat niet meer. En werd de deurwaarder op me afgestuurd.’

Batya heeft opgevraagd waarom dit gebeurde en kreeg onder meer te horen dat ze niet op de FSV-lijst (Fraude Signalering Voorziening) stond. Maar dat geloofde ze niet.

‘Ik heb de gegevens van de gemeente opgevraagd en daaraan kan je zien hoe vaak je onterecht wordt bekeken op zaken als nationaliteit. Daar zag ik dat mijn gegevens vaak onterecht waren opgezocht op basis van mijn nationaliteit.

Het is erkend dat ik en anderen slachtoffers zijn van het Toeslagenschandaal, er is een excuusbrief gemaakt, het is dus duidelijk wat zich heeft afgespeeld, maar dan nog is het zwaar om ons recht te halen.’

Met deze erkenning is Batya er echter nog niet.

‘Ik heb een deel van het verschuldigde bedrag teruggekregen. Dat noemen ze “compensatie”, maar dat is gewoon je eigen geld. Plus rente. Ik neem hier geen genoegen mee. Ik ben dan ook nog bezig om het andere deel terug te krijgen. Ik ben nog niet klaar dus.

Ik weet hoezeer ik bekneld zat in het systeem en ik ben bezig met het opvragen van allerlei dossiers. Ik hoef er niet rijk van te worden, het enige wat ik wil is dat mijn kinderen en hun nageslacht geen last hebben van het systeemgeweld waarin we nu zitten.’

Hoop op verandering

‘Het doet mij nog steeds wat, maar ik heb mezelf in een soort kracht-energie gezet om me niet meer naar beneden te laten halen, ongeacht wat ze aan het doen zijn. Ik heb mij altijd minder gevoeld. De manier waarop zij mij en mijn gezin hebben behandeld is alsof ze zeggen: jij bent niemand. Het komt nooit goed met jou. Je wordt gewoon niet gezien.

Batya vindt het belangrijk om in beeld te brengen wat zich heeft afgespeeld.

‘En vooral dat wij niet bang hoeven te zijn om dat naar buiten te brengen. Dan gaat er zeker iets veranderen. Als wij, burgers, niet meer in schaamte, angst en verdriet blijven hangen. Samen komen we er wel. Vooral zichtbaarheid is belangrijk, want dit wordt gecamoufleerd. Dit wordt achter gesloten deuren gedaan.’