De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) had in 2016 57 lidstaten in Europa en Noord-Amerika (inclusief de Verenigde Staten).

Vanaf begin jaren zeventig werden zittingen van de Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) bijgewoond door alle Europese (ook de Oost-Europese) landen minus Albanië, en door de Verenigde Staten en Canada. In 1975 werd die zitting afgesloten met de Slotakte van Helsinki. De CVSE werkte met besprekingen over verschillende onderwerpen, ‘manden’ genoemd. De derde mand was gewijd aan mensenrechten.

Helsinki-groepen

Als gevolg van de Helsinki-akte ontstonden in verscheidene landen Helsinki-groepen. In drie CVSE-conferenties over de menselijke dimensie, de laatste in Moskou in 1991, werd overeengekomen dat mensenrechten niet slechts de ‘binnenlandse aangelegenheden’ van staten zijn. Er werd een mechanisme in het leven geroepen waarbij deskundigen schendingen van mensenrechten kunnen onderzoeken, zo nodig zonder toestemming van de betrokken staat als zes andere staten daarom vragen. Tien staten kunnen zelfs besluiten tot een spoedmissie.

CVSE wordt OVSE

De CVSE werd later omgedoopt tot Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en had in 2016 57 lidstaten in Europa en Noord-Amerika (inclusief de VS). De OVSE stuurde tientallen ‘veldmissies’ uit om plaatselijk mensenrechten te helpen beschermen, in het Midden- en Oost-Europa, de Balkan, de Kaukasus en Midden-Azië. De OVSE kent een Hoge Commissaris voor Minderheden, een functie die tot 2001 werd vervuld door de Nederlandse ex-minister Max van der Stoel.