Slachtoffers van seksueel geweld blinde vlek in asielprocedure

Mensen die hiernaartoe vluchten, krijgen onvoldoende bescherming wanneer zij te maken hebben gehad met seksueel geweld. Amnesty International Nederland concludeert in het rapport: ‘Seksueel geweld: blinde vlek in de asielprocedure’ dat signalen van seksuele trauma’s onvoldoende worden herkend en gendergerelateerd geweld geen aparte grond is voor asielbescherming. Amnesty Nederland roept op om de Nederlandse asielwetgeving aan te passen, zodat slachtoffers van seksueel geweld de bescherming krijgen waar ze recht op hebben.

Seksueel geweld

Vluchtelingen zijn vaak slachtoffer van seksueel geweld in het land van herkomst of tijdens de gevaarlijke reis naar Europa. Het ontbreken van veilige en legale routes stelt hen bloot aan verhoogde risico’s, waaronder seksueel geweld. Eerder onderzoek schat dat 63 tot 80 procent van de vrouwen en 25 tot 56 procent van de mannen met een vluchtachtergrond slachtoffer is van seksueel geweld. Amnesty Nederland en iMMO (instituut voor Mensenrechten en Medisch Onderzoek) onderzochten op welke manier seksueel geweld ter sprake komt in de asielprocedure en hoe dit door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de rechter werden meegewogen. Hierin is advies meegenomen van experts van vluchtelingenorganisaties, genderexperts en wetenschappers.

Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty Nederland: ‘Ons dringende advies is om de asielwetgeving in lijn te brengen met de mensenrechten van slachtoffers van seksueel geweld. In de Nederlandse wet moet worden erkend dat mensen vanwege hun gender vervolgd kunnen worden. Gender moet daarom als aparte vervolgingsgrond worden opgenomen in de wet waarmee iemand een vluchtelingenstatus kan krijgen.’

Traumasensitiviteit

In de asielprocedure wordt in vraagstelling en benadering te weinig rekening gehouden met trauma’s die mensen met een vluchtachtergrond hebben opgelopen. Verzoeken om een vrouwelijke tolk werden niet altijd ingewilligd, ondanks de kwetsbaarheid van de aanvragers. In de geanalyseerde dossiers en rechtbank uitspraken werd door de IND in geen enkele zaak een medisch onderzoek geïnitieerd. In het medisch advies dat de IND krijgt voorafgaand aan de gehoren, staan weinig richtlijnen over eventuele beperkingen waar tijdens het gehoor rekening mee moet worden gehouden. Hierdoor ligt er extra druk op de IND medewerker om medische signalen te signaleren en te interpreteren. Medisch specialisten van iMMO concluderen dat in 68 procent van de zaken het seksueel geweld niet of nauwelijks wordt benoemd tijdens de gehoren. Wanneer dit relevant is voor de beoordeling van een asielverzoek moet de IND zelf nader medisch onderzoek starten.

Verplichte scholing noodzakelijk

Het zou goed zijn als IND-medewerkers een verplichte training krijgen, zodat zij op een traumasensitieve manier in een vroeg stadium signalen van seksueel geweld kunnen herkennen en slachtoffers kunnen horen. Dan kan er beter ingespeeld worden op de behoeften en ervaringen van slachtoffers van seksueel en gendergerelateerd geweld en een eerlijke behandeling gewaarborgd worden. Daarnaast is het belangrijk dat onder juristen kennis en inzicht breed worden verspreid over vrouwenrechtenverdragen die toegepast kunnen worden in asielzaken waarin sprake is van seksueel geweld. Amnesty Nederland roept op om de rechten van slachtoffers van seksueel geweld serieus te nemen.