Libië: nieuw bewijs ernstige mensenrechtenschendingen vluchtelingen en migranten
In Libië zijn tienduizenden vluchtelingen en migranten terechtgekomen in een vicieuze cirkel van wreedheden. Om aan mensenrechtenschendingen te ontkomen proberen ze per boot Europa te bereiken, maar op zee worden ze onderschept en naar Libië teruggestuurd waar ze opnieuw blootstaan aan de schendingen die ze juist probeerden te ontvluchten. EU-lidstaten moeten de samenwerking met de Libische autoriteiten opschorten zolang zij geen einde maken aan de misstanden. Dit staat in het vandaag verschenen Amnesty-rapport.
Marteling, verkrachting en uitbuiting
In het rapport staat beschreven welke mensenrechtenschendingen vluchtelingen en migranten In Libië ondergingen of getuige van waren. Het gaat onder meer om gedwongen verdwijningen, mishandeling en marteling, verkrachting en ander seksueel geweld en uitbuiting. Dit gebeurt in een klimaat van nagenoeg volledige straffeloosheid. Het rapport beschrijft ook recente ontwikkelingen, zoals het vasthouden van mensen in onofficiële detentiecentra – zoals in de beruchte Tabacco Factory in Tripoli – en de groepsgewijze deportatie van duizenden vluchtelingen en migranten uit Oost-Libië.
EU en lidstaten medeverantwoordelijk
De Europese Unie en haar lidstaten houden vast aan een migratiebeleid waardoor tienduizenden mensen terechtkomen in een vicieuze cirkel van mensenrechtenschendingen. De Libische autoriteiten slagen er niet in de schendingen van mensenrechten van vluchtelingen en migranten aan te pakken, ook niet als die worden gepleegd door overheidspersoneel en milities met wie ze banden onderhouden. Daarom moeten de EU en de lidstaten hun samenwerking met de Libische autoriteiten heroverwegen. Ze moeten alleen steun geven op voorwaarde dat de Libische autoriteiten onmiddellijk actie ondernemen om een einde te maken aan de schendingen. Tot die tijd moeten mensen die op de Middellandse Zee zijn gered of onderschept, niet terug gestuurd worden naar Libië, maar op een veilige plek worden opgevangen.
Gisteren kondigde de Europese Commissie haar nieuwe Migratie Pact aan waarin wordt gepleit voor nauwere samenwerking met landen buiten de Europese Unie om de migratiestroom te beheersen.
Teruggestuurd naar Libië
EU-lidstaten werken sinds 2016 onder aanvoering van Italië samen met de Libische autoriteiten. Ze leveren speedboten, trainen mensen en helpen bij de coördinatie van operaties op zee. Zo willen ze bereiken dat mensen die Libië over zee ontvluchten, worden onderschept en worden teruggebracht. Sinds 2016 zijn naar schatting 60.000 mensen door de door de EU gesteunde Libyan Coast Guard (LCG) op zee opgepakt. Tussen 1 januari en 14 september 2020 werden 8.435 mensen op zee tegengehouden. Gedreven door de wens om aankomsten koste wat het kost te stoppen, hebben EU-lidstaten hun steun aan Libië aangeboden – in een poging om internationale wetten die pushbacks verbieden te omzeilen – zonder die steun te onderwerpen aan strikte mensenrechtengaranties.
Detentie en gedwongen verdwijningen
Duizenden vluchtelingen en migranten die in 2020 in Libië van boord gingen, werden gedetineerd in centra van het Directoraat ter bestrijding van illegale migratie. Deze valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken van de door de VN gesteunde regering die in het westen van het land de dienst uit maakt, de Government of National Accord (GNA). Ook werden duizenden mensen in 2020 mensen slachtoffer van gedwongen verdwijning nadat ze naar onofficiële detentiecentra waren overgebracht, zoals de Tabacco Factory. Dat gebeurde onder aanvoering van de aan de GNA gelieerde militie van Emad al-Trabulsi.
Constant gevaar
Mensen die niet zijn opgepakt lopen niet alleen het risico om gearresteerd en vastgezet te worden, maar ook op ontvoering door milities, gewapende groeperingen en mensenhandelaars. Sommigen worden vastgehouden en gemarteld of verkracht om hun familie te dwingen om losgeld te betalen. Ook sterven mensen tijdens hun detentie als gevolg van geweld, marteling, uithongering of het uitblijven van medische zorg.
Op 27 mei 2020 openden gewapende mannen het vuur op circa 200 vluchtelingen en migranten die door mensenhandelaars in de stad Mazda gevangengehouden werden. Daarbij kwamen ten minste dertig mensen om het leven en raakten elf anderen gewond.
Banden tussen regering en milities.
Ondanks de Libische belofte de aanslag in Mazda en andere misdrijven te zullen onderzoeken, is niemand verantwoordelijk gehouden. Twee mannen tegen wie een arrestatiebevel is uitgevaardigd en die op sanctielijst van de VN staan vanwege hun rol bij mensenhandel, hebben banden met de GNA. Ahmad al-Dabbashi, ook bekend onder de naam ‘Al-Amou’, werd gezien toen hij meevocht met het regeringsleger. Abdelrahman Milad, ook bekend onder de naam ‘Al-Bija’, werkt als commandant bij de Libische kustwacht LCG. Amnesty verifieerde video’s waarop te zien is waarop milities en gewapende groeperingen pronkten met vluchtelingen en migranten en hen mishandelden.
Geen andere uitweg
De huidige programma’s voor hervestiging en evacuatie zijn ontoereikend om Libië veilig en legaal te verlaten. Vanaf 2017 tot 11 september 2020 werden slechts 5.709 kwetsbare vluchtelingen geholpen. Door reisbeperkingen als gevolg van de coronapandemie is de situatie van vluchtelingen en migranten alleen maar verslechterd. Dit jaar zijn nadat in maart de grenzen dicht gingen 297 vluchtelingen uit Libië geëvacueerd. Omdat ze geen andere uitweg zien, kiezen vluchtelingen en migranten voor de gevaarlijke zeereis naar Europa.
Omdat vluchtelingen en migranten geen andere uitweg zien om Libië te verlaten, kiezen ze ervoor de Middellandse Zee over te steken in bootjes die niet zeewaardig zijn. De oversteek is extreem gevaarlijk, ook vanwege de onderscheppingen door de LCG en criminelen. Midden augustus vertelden overlevenden dat gewapende mannen op een boot met de naam ‘Captain al-Salam 181’ hen beroofden en daarna de boot beschoten waardoor de motor vlam vatte en de boot kapseisde. Circa veertig mensen kwamen om het leven.
Uitbuiting en geweld
Uit Amnesty’s onderzoek blijkt dat vluchtelingen en migranten worden uitgebuit door de milities en gewapende groeperingen en gedwongen arbeid moeten verrichten. Ze wonen onder erbarmelijke omstandigheden zonder toegang tot schoon water en sanitaire faciliteiten. Dat maakt hen extra kwetsbaar voor het coronavirus. Ook worden ze regelmatig bestolen en lopen meisjes en vrouwen het risico slachtoffer te worden van seksueel geweld. Uit angst om gevangengezet te worden of voor wraak van de daders, durven ze niet naar de politie te gaan.
