Georgië: Seksuele intimidatie en geweld tegen vrouwelijke demonstranten
De Georgische politie zet steeds vaker gender-gerelateerd geweld in tegen vrouwelijke demonstranten. Agenten roepen seksistische opmerkingen, dreigen met seksueel geweld, en fouilleren de vrouwen onnodig. Dit maakt deel uit van een grotere campagne om vreedzame demonstranten te intimideren en straffen. Dat maakt Amnesty International vandaag bekend in een nieuw onderzoek.
Nadat vorig jaar pro-Europese en anti-regeringsprotesten uitbraken in Georgië zijn politiegeweld en gewelddadige fysieke aanvallen door onbekende individuen tegen vreedzame demonstranten heel gewoon geworden in het land. Dit is zorgwekkend. Vrouwen zijn in deze opstand tegen onderdrukking door de staat uitgegroeid tot symbool van moed, maar ook doelwit geworden van vernederingen, mishandeling en psychologisch geweld zowel door wetshandhavers als onbekende personen.
“De autoriteiten hoopten misschien dat ze door vrouwen te bedreigen met seksueel geweld, hun huizen binnen te vallen, hen onwettig te fouilleren en willekeurig vast te zetten, de geest van het verzet konden breken, demonstranten konden stoppen samen te komen, en hen het zwijgen op te leggen,” zegt Denis Krivosheev van Amnesty International. “In plaats daarvan zijn de Georgische vrouwen moedig opgestaan, keuren ze het geweld af, eisen ze gerechtigheid en zetten ze onderdrukking om in verzet en opstand.”
Staatsgeweld en vernederende fouillering
Amnesty International documenteerde de afgelopen maanden veel gevallen van demonstranten die te maken kregen met seksistische opmerkingen en dreigementen van seksueel geweld, en vernederende fouilleringen. Vrouwen lijken hierdoor disproportioneel vaak te worden geraakt. Deze misstanden schenden niet alleen de Georgische wet, die het verbiedt om mensen helemaal te ontkleden tijdens het fouilleren, maar ook internationale mensenrechten die erop zijn gericht om de menselijke waardigheid te beschermen en mensen te beschermen tegen gender-gerelateerd geweld.
Hieronder volgen verklaringen van vrouwen die te maken kregen met geweld.
Elene Khoshtaria, oppositieleider, beschreef hoe de politie haar op 28 maart 2025 gewelddadig in bedwang hield, fouilleerde en dwong om naakt op de grond te liggen. Ondanks medische problemen, kreeg ze geen toegang tot medicatie en een toilet, zelfs nadat ze een hoge bloeddruk kreeg en herhaaldelijk moest overgeven.
Kristina Botkoveli, medeoprichter van een Facebookgroep voor demonstraties, werd gedwongen zich uit te kleden in het bijzijn van haar moeder tijdens een inval thuis op 1 februari 2025. Ze werd toen ook door de politie bedreigd. Kristina kreeg een paniekaanval en had medische hulp nodig.
Nino Makharadze is een activist en werd op 13 januari 2025 vastgezet tijdens een vreedzaam protest. Ze werd op een invasieve manier gefouilleerd in een tijdelijk detentiecentrum. Ze mocht familie en vrienden niet informeren over haar verblijfplaats en kreeg slechts toegang tot haar advocaat nadat ze was gefouilleerd. Op 5 mei werd ze overvallen toen ze met twee vriendinnen naar huis ging na een demonstratie. Een onbekende aanvaller spoot pepperspray en groene verf op hen en schreeuwde beledigingen. De vrouwen hadden ziekenhuisopname nodig vanwege ondermeer chemische brandwonden.
Beledigingen en intimidatie
Wetshandhavers gebruiken vaak seksistisch verbaal geweld en dreiging met seksueel geweld tegen vreedzame demonstranten als tactiek om hen te intimideren en lastig te vallen. Tijdens de demonstratie op 2 februari 2025 bij het winkelcentrum in Tbilisi, zag een vertegenwoordiger van Amnesty International hoe politieagenten vrouwelijke demonstranten ‘hoeren’ noemden en hen en hun families bedreigden. Verschillende vrouwen gaven aan dat gemaskerde agenten dreigden hen te verkrachten.
Natia Dzidziguri werd tijdens protesten op 19 november 2024 opgepakt en gedwongen om in een politiebusje te knielen, omringd door mannen. De agenten maakten seksueel getinte opmerkingen en gebaren naar haar.
Mzia Amaghlobeli, een bekende journalist, werd op 11 januari 2025 twee keer opgepakt tijdens vreedzame protesten. Beide keren kreeg ze te maken met seksistisch misbruik door de politie. Het hoofd van de politie in Batumi zou haar bespuugd hebben en haar met geweld hebben bedreigd. De autoriteiten gebruikten een video waarin te zien is hoe Mzia Amaghlobeli het hoofd van de politie slaat, na hun woordenwisseling, om haar te vervolgen. Ze negeerden de video waarin het hoofd van politie seksistische opmerkingen en scheldwoorden naar haar roept. Mzia Amaghlobeli werd na een snelle zitting opgesloten. Tijdens de zitting weigerde de rechter haar verdedigingsbewijs. Tot op de dag van vandaag hebben de autoriteiten geen onderzoek gedaan naar agenten die haar en andere demonstranten slecht behandeld en mishandeld zouden hebben. Geen enkele agent tegen wie serieuze aanklachten werden ingediend, door Mzia Amaghlobeli of anderen, werd geschorst gedurende het onderzoek.
Een patroon van mishandeling
Deze gevallen zijn geen incidenten, maar lijken deel uit te maken van een breder patroon van mishandeling door en straffeloosheid van de Georgische wetshandhavers.
De vernedering, seksistische retoriek en het fysieke geweld tegen vrouwelijke demonstranten in Georgië sluit aan bij bredere pogingen om mensen die deelnemen aan demonstraties te intimideren. Lokale mensenrechtenverdedigers laten weten dat veel slachtoffers van vernederende behandeling door de politie, zowel vrouwen als mannen, zwijgen uit angst of schaamte.
Deze acties kunnen vallen onder marteling of andere wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of straffen, Ze schenden niet alleen de Georgische grondwet en nationale wetgeving, maar ook de verplichtingen van het land onder internationaal recht, zoals de VN Conventie tegen Marteling.
“Het lijkt erop dat onwettig, invasief en vernederend fouilleren in Georgië als wapen wordt gebruikt om demonstranten, vooral vrouwen, te vernederen en intimideren,” zegt Denis Krivosheev. “Dit is een duidelijke schending van zowel de nationale als internationale wetgeving. De Georgische autoriteiten moeten onmiddellijk een einde maken aan alle vormen van gender-gerelateerde wraakacties en al het onwettige gebruik van geweld door wetshandhavers. Ze moeten alle beschuldigingen van misbruik tijdens protesten onderzoeken, en op alle niveaus voor aansprakelijkheid zorgen.”
