Genocide-aanklacht tegen Israël belangrijke stap om Palestijnse burgers te beschermen

Zuid-Afrika beschuldigt Israël van het plegen van daden met een genocidaal karakter tegen Palestijnen in de Gazastrook. De behandeling van deze aanklacht door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag (ICJ) kan helpen Palestijnse burgers te beschermen. Het kan bijdragen aan een einde van de door mensen veroorzaakte humanitaire ramp in de bezette Gazastrook en een sprankje hoop bieden op internationale gerechtigheid.

Onmiddellijk einde aanvallen

De manier waarop Israël reageert na de aanvallen op 7 oktober 2023 door Hamas en andere gewapende groeperingen, komt volgens Zuid-Afrika neer op een schending van de Genocideconventie van de Verenigde Naties (VN). Het Zuid-Afrikaanse verzoekschrift eist ‘voorlopige maatregelen’ om het Palestijnse volk in Gaza te beschermen. Zo wil Zuid-Afrika dat Israël wordt opgeroepen een onmiddellijk einde te maken aan militaire aanvallen die ‘een schending van het Genocideverdrag vormen of daartoe aanleiding geven’. Daarnaast moet Israël maatregelen die neerkomen op collectieve bestraffing en gedwongen verplaatsing intrekken.

Zeer alarmerende signalen

De eerste hoorzittingen vinden plaats bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag op 11 en 12 januari. Amnesty International heeft niet vastgesteld dat de situatie in Gaza neerkomt op genocide. Er zijn echter zeer alarmerende signalen. In iets meer dan 3 maanden zijn 23.000 Palestijnen gedood. Nog eens 10.000 Palestijnen worden vermist onder het puin, vermoedelijk zijn ook zij dood. Daarnaast is er een enorme piek te zien in racistische en ontmenselijkende retoriek over Palestijnen door Israëlische regeringsfunctionarissen en militairen. De Israëlische militaire blokkade in Gaza heeft daarbovenop de toegang van de burgerbevolking tot water, voedsel, medische hulp en brandstof afgesneden of ernstig beperkt. Dit alles veroorzaakt een ongekend niveau van lijden en brengt het overleven van de mensen in Gaza in gevaar.

Risico op genocide reëel

‘Er is geen einde in zicht aan het massale menselijke lijden, de verwoesting en de vernietiging in Gaza. Het risico dat Gaza zou veranderen van ’s werelds grootste openluchtgevangenis in een gigantisch kerkhof is, vlak voor onze ogen, werkelijkheid geworden,’ zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

‘Terwijl de Verenigde Staten hun vetorecht blijven gebruiken om de VN-Veiligheidsraad te verhinderen een staakt-het-vuren af te kondigen, zijn oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid aan de orde van de dag en is het risico op genocide reëel. Staten zijn verplicht om genocide en andere gruweldaden te voorkomen en te bestraffen. Het onderzoek van het ICJ naar het handelen van Israël is een essentiële stap voor de bescherming van Palestijnse levens, om het vertrouwen en de geloofwaardigheid in de universele toepassing van het internationaal recht te herstellen, en om de weg vrij te maken voor gerechtigheid en genoegdoening voor slachtoffers.’

Verplichting tot voorkomen genocide

Alle staten hebben een internationale wettelijke verplichting om op te treden om genocide te voorkomen volgens het Verdrag inzake de voorkoming en bestraffing van genocide van 1948 en, zoals eerder bepaald door het Internationaal Gerechtshof, volgens het gewoonterecht. Dit betekent dat de verplichting om genocide te voorkomen bindend is voor alle staten, ook staten die geen partij zijn bij het Verdrag. Op 16 november 2023 waarschuwde een groep VN-experts voor een ‘genocide in de maak’ in de bezette Palestijnse gebieden en in het bijzonder in Gaza.

Strategie om Gaza ‘onleefbaar’ te maken

‘De omvang van de verwoesting en vernietiging die de afgelopen 3 maanden in Gaza zijn aangericht, is niet te bevatten ‘, zegt Agnès Callamard. ‘Een groot deel van het noorden van Gaza is verwoest en minstens 85 procent van de bevolking van Gaza is nu ontheemd. Veel Palestijnen en mensenrechtenexperts zien dit als onderdeel van een Israëlische strategie om Gaza ‘onleefbaar’ te maken. Dit gaat gepaard met verontrustende verklaringen van bepaalde Israëlische functionarissen. Die pleiten voor de onwettige deportatie of gedwongen overplaatsing van Palestijnen naar gebieden buiten Gaza en gebruiken afschuwelijke, ontmenselijkende retoriek.

Dringend bevel tot voorlopige maatregelen

In afwachting van een definitieve uitspraak van het Internationaal Gerechtshof over de vraag of er sprake is van genocide en andere misdaden op grond van het internationaal recht, zou een dringend bevel tot het nemen van voorlopige maatregelen een belangrijk middel zijn om verdere dood, verwoesting en leed onder de burgerbevolking te helpen voorkomen. Het zou een waarschuwing zijn voor andere staten dat zij niet moeten meewerken aan ernstige schendingen en misdaden tegen Palestijnen.

Achtergrond

Genocide is een ander woord voor volkenmoord, de misdaad van stelselmatige en opzettelijke uitroeiing van een beschermde groep of een deel daarvan, zoals een etnische, nationale, religieuze of raciale groep.

De door Zuid-Afrika gevraagde voorlopige maatregelen omvatten oproepen aan Israël om zich te onthouden van daden die vallen onder artikel II van het Genocideverdrag, waaronder ‘het doden van leden van een beschermde groep’ en ‘het opzettelijk zorgen voor levensomstandigheden van de groep die berekend zijn om de fysieke vernietiging ervan geheel of gedeeltelijk teweeg te brengen’.

Als zodanig roept het Israël op om gedwongen verplaatsing en het onthouden van toegang tot adequaat voedsel, water, humanitaire hulp en medische benodigdheden aan Palestijnen te voorkomen. Volgens de Conventie kan niemand, ook niet de hoogste regeringsfunctionarissen, aanspraak maken op persoonlijke immuniteit voor vermeende daden.

Het Zuid-Afrikaanse ICJ-verzoek haalt bewijs aan dat is verzameld door Amnesty International. Hierin worden vernietigende bewijzen gedocumenteerd van oorlogsmisdaden en andere schendingen van het internationaal recht door de Israëlische strijdkrachten tijdens hun intensieve bombardementen op Gaza. Het gaat hier onder andere over directe aanvallen op burgers en burgerobjecten, willekeurige en andere onwettige aanvallen, gedwongen verplaatsing van burgers en collectieve bestraffing van de burgerbevolking. Ook wordt onderzoek van Amnesty International aangehaald waaruit blijkt dat Israëls systeem van overheersing en onderdrukking van de Palestijnen neerkomt op apartheid.

Amnesty International veroordeelt ook de oorlogsmisdaden die Hamas en andere gewapende groeperingen op 7 oktober hebben begaan, waaronder gijzelingen en het opzettelijk doden van burgers, en hun voortdurende willekeurige raketaanvallen.

De organisatie heeft herhaaldelijk opgeroepen tot het onderzoeken van schendingen van het internationaal recht door alle partijen en tot een onmiddellijk duurzaam staakt-het-vuren, de vrijlating van alle resterende burgergijzelaars die door gewapende groepen in Gaza worden vastgehouden, de vrijlating van Palestijnen die willekeurig door Israël worden vastgehouden en dat Israël zijn illegale en onmenselijke belegering van Gaza beëindigd.

Roep op tot een staakt-het-vuren, teken hier de petitie.