DRC: vredesakkoorden maken geen einde aan mensenrechtenschendingen 

Op 4 december ondertekenen de presidenten van Rwanda en de Democratische Republiek Congo (DRC) een vredesakkoord. Maar in de DRC worden de rechten van burgers nog altijd ernstig geschonden door gewapende groepen.

Na meer dan acht maanden van diplomatieke inspanningen door de Verenigde Staten en Qatar om een einde te maken aan het conflict in de Democratische Republiek Congo (DRC), worden burgers nog altijd aangevallen door de door Rwanda gesteunde Beweging 23 maart (M23) en door de Wazalendo. Dit is een coalitie van gewapende groeperingen die worden gesteund door het Congolese leger.  

Terwijl de presidenten van Rwanda en de DRC zich voorbereiden om vandaag in het Witte Huis een vredesakkoord te ondertekenen, stelt Amnesty International: “De aanstaande ondertekening van het vredesakkoord tussen de presidenten van de DRC en Rwanda in Washington vindt plaats terwijl het geweld in het oosten van de DRC voortduurt en de burgers enorm lijden.” Aldus Tigere Chagutah, regionaal directeur van Amnesty International voor Oost- en Zuid-Afrika.  

“Maandenlange besprekingen en de ondertekening van meerdere akkoorden in Washington en Doha hebben geen tastbare invloed gehad op het leven van de Congolese burgers. President Trump moet druk uitoefenen op de leiders van M23, Rwanda en de DRC om een einde te maken aan de voortdurende schendingen van de mensenrechten van burgers in het land en duidelijk aangeven dat zij individueel verantwoordelijk zullen worden gehouden voor het niet naleven van het akkoord.” 

Klem tussen twee wrede krachten 

Amnesty International heeft betrouwbare berichten ontvangen over schendingen door Wazalendo-strijders en wraakmoorden door M23 op burgers die verdacht worden van samenwerking met de Wazalendo. In oktober zijn tienduizenden inwoners ontheemd geraakt. In delen van de provincie Noord-Kivu zijn veel burgers uit angst voor aanvallen door gewapende groeperingen hun toevlucht gaan zoeken in de bossen. 

“De Congolezen zijn de hoogdravende retoriek en diplomatieke taal beu”, zegt Chagutah. “Ze zijn het wachten moe. Duizenden burgers zitten klem tussen twee wrede krachten. Aan de ene kant worden ze geconfronteerd met standrechtelijke executies, martelingen, groepsverkrachtingen en ontvoeringen door de door Rwanda gesteunde M23. Aan de andere kant worden ze vermoord, mishandeld, ontvoerd en verkracht door leden van de Wazalendo.” 

“Het is schokkend dat internationale diplomaten, onder meer uit de VS, de Europese Unie en de Afrikaanse Unie, hun morele en internationale verplichtingen ontlopen door geen directe en consistente druk uit te oefenen op de leiders van Rwanda en de DRC om te stoppen met het steunen van gewelddadige gewapende groeperingen”, vult Chagutah aan. 

“Wereldleiders zijn zich bewust van de moorden en verkrachtingen die door de strijdende partijen in de DRC worden gepleegd, en kiezen ervoor deze te negeren. Functionarissen van de VS, de EU en de Afrikaanse Unie moeten prioriteit geven aan het stoppen van mensenrechtenschendingen. Zolang diplomaten geen consequenties opleggen aan de achterban van de M23 en de Wazalendo, zullen Congolese burgers blijven lijden”, aldus Tigere Chagutah. 

Achtergrond 

Diplomaten uit de VS, Congo en Rwanda hebben sinds april gewerkt aan het vredesakkoord dat in Washington zal worden ondertekend. Op 27 juni hebben functionarissen uit Rwanda en de DRC in Washington een vredesakkoord ondertekend, waardoor Rwanda zijn “defensieve maatregelen” in Oost-Congo kan handhaven totdat de Democratische Strijdkrachten voor de Bevrijding van Rwanda (FDLR) en aanverwante gewapende groeperingen “geneutraliseerd” zijn. 

De FDLR is een gewapende oppositiegroep die actief is in het oosten van de DRC en voornamelijk bestaat uit Rwandese Hutu’s. De groep bestaat uit overblijfselen van de Interahamwe en voormalige Rwandese soldaten die verantwoordelijk zijn voor de genocide in Rwanda in 1994, en uit soldaten die niet bij de genocide betrokken waren, onder wie soldaten die te jong zijn om aan de genocide deel te nemen. De Rwandese president Paul Kagame heeft de FDLR een “existentiële bedreiging” voor Rwanda genoemd. 

Rwanda en M23 hebben op 15 november 2025 in Qatar een framework voor een vredesakkoord ondertekend dat een einde moet maken aan de gevechten in de DRC. De overeenkomst omvatte acht protocollen. Over de meeste van deze protocollen moesten de partijen nog onderhandelen.