Het kan heerlijk zijn om op een vakantie ’s avonds aan het strand, onder een schitterende sterrenhemel, naar het kabbelende water te staan luisteren, maar je voelt aan alles dat de man op de vorige pagina geen vakantieganger is. Die enge, totaal kale boomstammen, die afgebroken takken: dit is geen Côte d’Azur, hier is iets ergs gebeurd. Een vloedgolf, een overstroming: het water is nu kalm, maar dat is wel eens anders geweest. En misschien kijkt die man wel of de zee op het punt staat weer terug te komen.
De kans daarop is helemaal niet klein. Deze foto’s zijn namelijk gemaakt in de grootste delta van de wereld, het gigantische, waterrijke gebied op de grens van India en Bangladesh. Hier vloeien de rivieren Ganges, Meghna en Brahmaputra samen en monden ze uit in de Baai van Bengalen. Als we het hebben over de klimaatcrisis, dan zou je dit de ground zero ervan kunnen noemen.
De tekst loopt door rondom de afbeeldingen.
Dit is het gebied waar de jaarlijkse moesson nu al miljoenen huizen onder water zet. Die regens worden door de opwarming van de aarde steeds heviger en onvoorspelbaarder, met als gevolg nog meer overstromingen en aardverschuivingen op plekken die tot nu toe veilig waren. Bovendien stijgt de zeespiegel en daardoor verzilten de kustwateren. Een ramp voor de landbouw en visserij, maar ook voor de unieke mangrovebossen die een natuurlijke barrière vormen tegen de oprukkende zee. Tel daarbij de steeds heviger wordende cyclonen op die het gebied jaarlijks teisteren – inclusief meegeleverde vloedgolven – en je begrijpt dat het geen pretje is om hier in de delta te wonen.
Geen wonder dat steeds meer mensen vluchten naar grote steden als het Indiase Kolkata (ook bekend als Calcutta) en de Bengaalse hoofdstad Dhaka – die inmiddels ook al niet meer veilig zijn voor het wassende water. De armste mensen ter wereld, degene die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, ondervinden er zo de grootste gevolgen van. Zij zijn klimaatvluchtelingen geworden.
De Indiase fotograaf en kunstenaar Arko Datto komt uit Kolkata. Met deze fotoserie, onderdeel van een groter project dat momenteel in het Fotomuseum Den Haag is te zien, probeert hij zijn angst uit te drukken voor zijn toekomst en dat van zijn dierbaren en lotgenoten. Hij maakte de avondbeelden met een experimentele infraroodcamera. Ze kregen zo allemaal een dreigende, paarsrode gloed die je het gevoel geeft dat de apocalyps op uitbreken staat. En misschien is dat ook wel zo, voor deze mensen.
Arko Datto, Koningen van een beroofd land, Fotomuseum Den Haag, tot en met 21 mei 2023. Fotomuseumdenhaag.nl
