Voor wie weer eens diep vloekend en zuchtend zit te wachten op een vertraagde NS-trein: kijk naar deze fotoserie. Grote kans dat je je eigen lot weer even weet te relativeren. En dat is dan niet zozeer doordat de vertragingen bij deze spoorwegen af en toe wat heftiger zijn dan in Nederland, dus dat de forenzen het zwaarder hebben dan die in Zoetermeer. Dat is wel zo, maar het relativeren heeft meer te maken met de oorzaak van die te late treinen.
Het belangrijkste transportmiddel van Oekraïne
Dáár zijn dat meestal geen herfstblaadjes op het spoor maar, we noemen maar wat: een opgeblazen spoorlijn. Een ingestorte spoorbrug. Een reparatiewerkplaats in brand. Een station gebombardeerd. Maar het kan ook iets minder dodelijks zijn als een troepentransport dat even voorrang krijgt, of een goederentrein vol materieel voor het front. Of zelfs, de andere kant op: een evacuatietrein, vol mensen die met spoed uit een van de oorlogszones moeten vertrekken.
Oekraïense treinreizigers accepteren het zonder morren. Ze weten: sinds Poetin besloot Oekraïne met onnoemelijk veel geweld binnen te vallen, vormt de Ukrzaliznytsia, de Oekraïense Spoorwegen, de levensader van het land. Hun bijnaam luidt niet voor niets ‘het tweede leger’. De spoorwegen zijn het belangrijkste transportmiddel van Oekraïne geworden, voor zowel burgers als het leger.
De tekst loopt door rondom de afbeeldingen.
Treinen vervoeren tonnen voedsel naar de steden, vormen mobiele ziekenhuizen, brengen soldaten met verlof naar hun geliefden en weer terug naar het front, en helpen mindervaliden een veilig heenkomen zoeken. Als een stad heroverd is op de Russen, wordt zo snel mogelijk de spoorverbinding hersteld, als een ader die weer aangroeit.
Per trein naar Amsterdam
En dit allemaal dankzij de 350 duizend mensen die bij de Ukrzaliznytsia werken, plus nog een heleboel vrijwilligers. Ze worden inmiddels als helden beschouwd. Hun werk is ook niet ongevaarlijk. Door de oorlog zijn er naar schatting al duizend omgekomen en dat aantal neemt dagelijks toe. Het is een groot wonder dat de treinen nog altijd rijden. De Italiaanse fotograaf Sandro Maddalena, die al sinds 2014 regelmatig in Oekraïne werkt en dicht bij de mensen weet te komen, brengt dat indringend in beeld in deze fotoreportage, The second army.
De spoorwegen helpen natuurlijk ook mensen het land ontvluchten. Als je op Amsterdam Centraal weer eens zit te wachten op je vertraagde sprinter, zou je ook een kijkje kunnen nemen op het perron waar de internationale treinen uit Duitsland arriveren. Nog altijd staan daar mensen van de gemeente met blauwgele bordjes omhoog, om die vluchtelingen te ontvangen en naar een opvangplek te brengen. Om van een eindstation een nieuw vertrekpunt te maken.
