De doodstraf in 8 vragen

Nee. Iemand executeren omdat hij of zij iemands leven heeft genomen is wraak, geen gerechtigheid. Een samenleving waarin mensen worden geëxecuteerd, doet hetzelfde als wat zij wil bestrijden: iemand vermoorden. In artikel 3 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat dat iedereen recht op leven, op vrijheid en op veiligheid heeft. De mensenrechten gelden voor de besten en de slechtsten onder ons. De doodstraf is de ergste schending van het recht op leven en mag dus nooit worden opgelegd, ook niet als iemand iets vreselijks heeft gedaan.

Nee, uit onderzoek blijkt dat er geen bewijs is dat de doodstraf beter helpt om misdrijven te voorkomen dan gevangenisstraf. In landen waar de doodstraf werd afgeschaft, nam het aantal misdrijven niet toe. En in sommige landen daalde het aantal misdrijven. Uit onderzoek in Canada blijkt bijvoorbeeld dat het aantal moorden in 2008 lager was dan in 1976, toen de doodstraf werd afgeschaft.

Na een terroristische aanslag overwegen sommige regeringen de doodstraf weer in te voeren. Daarmee willen ze laten zien dat ze er alles aan doen om de nationale veiligheid te beschermen. Mensen die bereid zijn te sterven voor hun idealen, zoals zelfmoordterroristen, zullen zich niet door de dreiging van de doodstraf laten weerhouden om terreurdaden te plegen.

In de Verenigde Staten is door activisten tegen de doodstraf vaak voorgesteld die straf om te zetten in levenslange opsluiting in een cel ‘waarvan de sleutel wordt weggegooid’. Levenslange opsluiting kan gerechtvaardigd zijn als er een kans is dat de veroordeelde nogmaals een zwaar misdrijf zal begaan. In gevallen waar de publieke verontwaardiging heel groot is (zoals bij kindermoordenaars en massamoordenaars) kan het voor de veroordeelde levensgevaarlijk zijn om vrijgelaten te worden. Levenslange gevangenisstraf zonder kans op eerdere vrijlating wordt tegenwoordig echter steeds meer gezien als een wrede straf. Het Europese Hof voor de Mensenrechten vindt dat bij levenslange gevangenisstraf de kans op eerdere vrijlating altijd reëel moet blijven.

Grote steun van de bevolking voor de doodstraf gaat vaak samen met een gebrek aan informatie over de gevolgen ervan. Het grootste misverstand is dat de doodstraf helpt om het aantal misdrijven terug te dringen. Daarvoor is geen bewijs. Vaak realiseren mensen zich niet dat het risico bestaat dat een onschuldige wordt geëxecuteerd en dat doodvonnissen geregeld worden opgelegd na een oneerlijk proces. Door discriminatie in de rechtspraak hebben arme mensen of leden van een etnische of religieuze minderheid een grotere kans om ter dood te worden veroordeeld.
Alleen met goede kennis over de doodstraf kan een zinvol debat over de doodstraf worden gevoerd. En uiteindelijk is het de regering die een besluit neemt over het toepassen van de doodstraf, niet de publieke opinie.

Elke vorm van executie is onmenselijk. Een dodelijk injectie wordt vaak als iets humaner gezien, omdat het lijkt alsof iemand rustig inslaapt. In werkelijkheid is zo’n injectie even barbaars als bijvoorbeeld onthoofding, elektrocutie, vergassing of ophanging. Het zoeken naar een ‘menselijke’ manier om iemand te doden is vooral bedoeld om deze vorm van straf aangenamer te laten lijken. In de blog ‘De dood in een flesje’ kun je hier meer over lezen.

Enkele internationale verdragen kennen ‘facultatieve protocollen’ (aanvullende verdragen) waarin wordt opgeroepen tot afschaffing van de doodstraf: het Tweede Protocol bij het VN-verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten (BuPo), het Zesde en Dertiende Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Protocol bij het Amerikaanse Verdrag voor Mensenrechten. Deze protocollen schrijven afschaffing van de doodstraf voor in vredestijd, het Europese Verdrag ook in oorlogstijd. Volgens het BuPo-verdrag en het VN-Verdrag voor de Rechten van het Kind is het verboden de doodstraf op te leggen voor misdrijven die zijn begaan door mensen onder de 18 jaar, volgens het Amerikaanse verdrag ook aan mensen ouder dan 70 jaar. Ook is vastgelegd dat zwangere vrouwen niet terechtgesteld mogen worden.

Hoewel internationaal recht bepaalt dat de doodstraf toegepast kan worden bij de meest erge misdrijven zoals moord, is Amnesty van mening dat de doodstraf nooit gerechtvaardigd is.

Landen mogen toch zelf bepalen hoe ze misdadigers bestraffen?”]Amnesty International streeft naar naleving van alle mensenrechten zoals die in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staan vermeld. De mensenrechten gelden voor de besten en de slechtsten onder ons. De doodstraf is de ergste schending van het recht op leven en mag dus nooit worden opgelegd, ook niet als iemand iets vreselijks heeft gedaan. Ook is het een vorm van marteling, wat volgens de Universele Verklaring verboden is. Bijna alle landen ter wereld hebben beloofd de mensenrechten te zullen respecteren. Daar houden we de regeringen aan.