Massale demonstraties in Iran
Wat is er aan de hand
Amnesty maakt zich grote zorgen over het lot van Iraanse demonstranten. Zij protesteren nadat Mahsa Amini in detentie overleed omdat ze de verplichte hoofddoek niet goed zou hebben gedragen. Daarna braken overal in het land massale protesten uit die keihard worden neergeslagen met veel doden en gewonden tot gevolg.
De dood van Mahsa (Jina) Amini
Op 16 september 2022 overleed de 22-jarige Jina (Mahsa (Jina) Amini – Jina is haar Koerdische, in Iran verboden naam. Een aantal dagen eerder werd ze met geweld gearresteerd door de ‘zedenpolitie’ omdat ze zich niet zou hebben gehouden aan de discriminerende verplichte hijab-wetten. Meteen daarna braken overal in Iran protesten uit waartegen hard werd opgetreden. Amnesty verzamelde bewijs van het onwettige gebruik van geweld door de veiligheidstroepen, zoals hagel en andere metalen kogeltjes, traangas, waterkanonnen, en wapenstokken. Ook worden demonstranten na schijnprocessen ter dood veroordeeld. Enkelen zijn al geëxecuteerd.
Protest tegen de regering
In Iran bestaat voor vrouwen een hijab-verplichting: ze moeten in het openbaar een hoofddoek dragen en hun armen en benen met wijde kleding bedekken. Deze verplichte kledingvoorschriften maken inbreuk op het recht op vrijheid van uiting en religie en privacy. Vrouwen willen zelf bepalen wat ze buiten de deur aantrekken en of ze hun haar bedekken of niet. In 2019 werd ook tegen de verplichte hoofddoek geprotesteerd. Vrouwen werden opgeroepen uit protest op woensdagen een witte hoofddoek te dragen. Niet alleen de dood van Amini en de verplichte hoofddoek zijn een reden waarom massaal wordt gedemonstreerd. Ook woede over ongelijkheid, corrupte politici en de vernederende behandeling door de zedenpolitie zijn aanleiding tot protesten.
De rechten van vrouwen
Vrouwen zijn in Iran tweederangsburgers. Ze hebben zeer beperkte rechten bij een echtscheiding en na de scheiding worden kinderen vanaf 7 jaar bij hun vader geplaatst. Vrouwen erven de helft van wat mannen krijgen en ze kunnen niet buiten Iran reizen zonder toestemming van hun man. In de rechtbank is de getuigenis van de vrouw de helft waard in vergelijking met die van een man. Vrouwen kunnen gegeseld worden of de doodstraf krijgen bij overspel. Een man kan zijn vrouw verbieden te werken. Vrouwen mogen niet zingen, tenzij ze dat in een koor doen. De hoofddoek is verplicht voor vrouwen en wie daar tegen protesteert kan daarvoor tot 10 jaar cel krijgen.
De vrije meningsuiting en persvrijheid
De autoriteiten onderdrukken het recht op vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht op grove wijze. Onafhankelijke politieke partijen, mensenrechtengroepen en maatschappelijke organisaties zijn verboden. De media worden gecensureerd, buitenlandse televisiezenders worden verstoord en de staat heeft nagenoeg volledige controle over internet. Facebook, Telegram, Twitter en YouTube zijn geblokkeerd. Honderden mensen zitten gevangen omdat ze vreedzaam voor hun mening uitkwamen. Onder hen zijn onder meer demonstranten, journalisten, mediawerkers, politieke dissidenten, kunstenaars, schrijvers, advocaten en vrouwenrechtenverdedigers. Op de index van persvrijheid in 180 landen van Reporters without Borders bungelt Iran onderaan op plek 178.
De doodstraf
Iran voert nog steeds de doodstraf uit. Het gaat daarbij niet om de ‘meest ernstige misdrijven’ waarvoor volgens internationaal recht een doodvonnis kan worden uitgesproken. De doodstraf kan bijvoorbeeld worden opgelegd voor seks met iemand van hetzelfde geslacht, het vervloeken van de profeet of het drinken van alcohol. Ook kinderen die op het moment dat zij een misdrijf begingen jonger waren dan 18 jaar worden geëxecuteerd. Dit is in strijd met het Kinderrechtenverdrag waarbij Iran partij is. De autoriteiten zetten nu de doodstraf in om de aanhoudende protesten na de dood van Mahsa Amini de kop in te drukken. Recent zijn de demonstranten Majid Reza Rahnavard, Mohsen Shekari, Mohammad Mehdi Karami en Sayed Mohammad Hosseini na een schijnproces geëxecuteerd. Tientallen anderen hangt hetzelfde lot boven het hoofd.
Amnesty’s oproep
Amnesty roept de VN-Mensenrechtenraad op om snel onderzoeksprocedures voor Iran instellen, zodat de enorme toename van onwettige doden en andere mensenrechtenschendingen geadresseerd kunnen worden. De situatie in Iran vraagt om een stevige resolutie waarin een onafhankelijke procedure voor onderzoek en verantwoording wordt ingesteld om bewijs van misdrijven te verzamelen en te bewaren, straffeloosheid aan te pakken en om een duidelijke boodschap af te geven aan de Iraanse autoriteiten dat hun misdrijven onder internationaal recht niet langer ongezien kunnen doorgaan.
Meer over dit onderwerp
Keizersgracht 177
1016 DR Amsterdam
IBAN: NL45 TRIO 0198100000
