Internationaal Verantwoord Ondernemen

Een betere wereld begint bij bedrijven

Amnesty wil dat bedrijven zich aan de mensenrechten houden. Daarvoor is wetgeving nodig waarmee bedrijven juridisch verantwoordelijk gehouden kunnen worden als ze betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen

Een kleine jongen is aan het werk in een kolenveld in Jharia. Hij draagt een rode trui en een groene korte broek.
© © 2020 Jonas Gratzer

Internationaal verantwoord ondernemen

Bedrijven, en met name multinationals, hebben wereldwijd heel veel macht en invloed. Soms met ernstige gevolgen voor mensen: er zijn bedrijven die gebruikmaken van zwakke wetgeving om werknemers op soms wrede wijze uit te buiten, mensen uit hun huis te zetten of hun land af te nemen. Gelukkig maken steeds meer bedrijven werk van (Internationaal) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Tegelijkertijd spant de meerderheid zich niet in om een duurzame, verantwoordelijke bedrijfsvoering te realiseren. Hun diensten of producten brengen daardoor soms ernstige schade toe aan mensen en milieu in de landen waar ze actief zijn. Dat geldt ook voor Nederlandse bedrijven. Daarom maakt Amnesty zich hard voor een wet waardoor bedrijven juridisch verantwoordelijk gehouden kunnen worden als ze betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen.

Mijnwerkers dragen op 12 oktober 2022 zakken erts in de Shabara-ambachtelijke mijn bij Kolwezi. Er werken zo'n 20.000 mensen in Shabara, in ploegen van 5.000 tegelijk. Volgens Darton Commodities produceerde Congo vorig jaar 72 procent van 's werelds kobalt. En de vraag naar het metaal explodeert door het gebruik ervan in de oplaadbare batterijen van mobiele telefoons en elektrische auto's. Maar de slecht gereguleerde ambachtelijke mijnen van het land, die een klein maar niet te verwaarlozen percentage van de totale productie produceren, hebben het imago van het Congolese kobalt aangetast.
© Junior KANNAH / AFP

Wat is het probleem?

Kleding, elektronica, koffie, chocola… achter veel producten die wij dagelijks gebruiken, gaan mensenrechtenschendingen schuil: lage lonen, lange werkdagen, gedwongen arbeid, onveilige werkplekken, kinderarbeid. Hoewel er gelukkig steeds meer bedrijven zijn die werk maken van (internationaal) maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO), heeft de meerderheid een duurzame, verantwoordelijke bedrijfsvoering nog niet hoog op de agenda staan. Nog dagelijks vinden wereldwijd mensenrechtenschendingen plaats waarbij ook bedrijven uit Nederland betrokken zijn. En banken, verzekeraars en pensioenfondsen in Nederland beleggen hun geld in multinationals die al jarenlang bekendstaan voor hun betrokkenheid bij ernstige mensenrechtenschendingen. Daarnaast liggen onze schappen vol buitenlandse producten waarvoor mensen zijn uitgebuit, of het milieu is vervuild.

© Zick Maulana/NurPhoto

Wat wil Amnesty?

Het Initiatief Duurzaam en Verantwoord Ondernemen (IDVO) heeft berekend dat bijna 50 miljoen mensen slachtoffer zijn van moderne slavernij. En dat ongeveer 150 miljoen kinderen illegaal werken. Daar moet snel een einde aan komen. Amnesty wil dat bedrijven zich binnen én buiten hun landsgrenzen aan de mensenrechten houden. Internationaal zijn daarover afspraken gemaakt, waarin is vastgelegd hoe bedrijven dat moeten doen. Deze richtlijnen zijn nu nog vrijwillig en worden helaas slecht nageleefd. Daarom wil Amnesty wetgeving waardoor bedrijven juridisch verantwoordelijk gehouden kunnen worden als ze betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen. Amnesty roept de Tweede kamer op om deze IMVO-wetgeving snel aan te nemen.

Een onderzoeker van Amnesty International bezocht in mei 2015 een mijn in de Carnot-regio. Kinderen vanaf 11 jaar waren bezig met mijnwerk in plaats van naar school te gaan. Mijnwerkers waren diep in de aarde aan het graven, zonder uitrusting om de mijnmuren te stutten om instorting te voorkomen. Ze kampeerden onder zeer zware omstandigheden op het terrein, zowel om te voorkomen dat ze heen en weer moesten reizen naar hun dorp, als om te voorkomen dat de mijn zou worden geplunderd of overgenomen. Hoewel ze het vertrouwen uitspraken dat deze site diamanten zou opleveren, wezen ze naar een nabijgelegen site waar ze al een tijdje werkten, en zeiden dat hun inspanningen daar volkomen mislukt waren.
© Amnesty International

Wat kun jij doen?

Niemand wil meebetalen aan uitbuiting, maar we kunnen de consument niet vragen om uit te zoeken of een product eerlijk is gemaakt. Daarom ligt er nu een wetsvoorstel klaar voor Internationaal Verantwoord Ondernemen (IMVO). Die wet verplicht bedrijven om rekening te houden met mens en milieu. Ze moeten de risico’s op het gebied van mensenrechten, milieu en klimaat in kaart brengen, vervolgens deze mensenrechtenschendingen zien te voorkomen en, waar nodig, ze zien op te lossen. Een groot deel van de Tweede Kamer is voor de wet, maar er is nog geen meerderheid. Een veelgehoord argument is dat gewacht moet worden op Europese wetgeving waar de Europese Commissie aan werkt. Maar die wet is zwak en laat lang op zich wachten. Te lang want ondertussen werken wereldwijd 50 miljoen mensen in moderne slavernij. Roep de Tweede Kamer op om vóór de wet te stemmen!