Aan dieren kunnen geen ‘rechten’ worden toegekend, omdat ze niet de geestelijke vermogens hebben die nodig zijn om als rechtspersoon op te treden. Maar in veel landen is er wel wettelijke bescherming tegen dierenmishandeling.

Verscheidene organisaties zetten zich in voor de dierenrechten. De Internationale Liga voor Dierenrechten bracht in 1978 een ‘Proclamatie van de rechten van het dier’ uit. Die stelt onder meer: ‘Alle geboren dierlijk leven heeft recht op een dierwaardig bestaan. De mens mag zich niet het recht aanmatigen ander dieren uit te roeien of op onmenselijke wijze uit te buiten. Dieren van soorten die van oudsher in een menselijke omgeving leven (onder andere landbouwhuisdieren) hebben recht op leven en groei in hun eigen tempo, onder aangepaste levensomstandigheden. Elk ingrijpen van de mens uit winstbejag in dit tempo of in deze omstandigheden is een aantasting van dit recht. Elk massaal doden van wilde dieren is genocide, dat wil zeggen een misdaad tegen de soort. De rechten van het dier behoren evenals de rechten van de mens wettelijke bescherming te genieten.’

Dierenrechten: ook voor kwal, vlo of amoebe?

De pogingen tot formulering van dierenrechten laten de beperkingen van het beginsel van recht zien. In werkelijkheid kunnen aan dieren geen ‘rechten’ worden toegekend: dieren hebben niet de geestelijke vermogens die nodig zijn om als rechtspersoon op te treden. Aan dieren kan geen geweten worden toegeschreven, ze hebben geen verantwoordelijkheid voor de uitoefening van rechten of plichten, ze kunnen niet door mensen worden berecht. Er is bovendien een enorme verscheidenheid van dierlijk leven. Het toekennen van dierenrechten komt vaak ter sprake bij bijvoorbeeld chimpansees en bonobo’s, maar wat is het recht van de kwal, vlo of amoebe?

Dierenmishandeling

Ook zonder aan dieren rechten toe te kennen, kan de behandeling van dieren door mensen wel worden gereguleerd, bijvoorbeeld met het oog op biodiversiteit of maatschappelijk verantwoord ondernemen. In veel landen is er wettelijke bescherming tegen dierenmishandeling. Een filosofisch argument voor het verbod op het onnodig leed toebrengen aan dieren is dat de mensheid, gezien haar enorme vermogen tot destructie, in alle gevallen voorzorgen moet nemen om aantasting en vernietiging tot het hoogstnoodzakelijke te beperken.