Why movies matter – top 4 Amnesty-filmtips

Van 23 tot en met 31 maart is Den Haag ‘the place to be’: dan vindt het meest betrokken filmfestival van Nederland plaats. Het Movies that Matter Festival is een jaarlijks terugkerend event van filmmakers, documentaires, debatten, muziek, theater en mensenrechtenactivisten van over de hele wereld. Dit zijn de 4 films die je absoluut moet gaan zien.

Een vast onderdeel van het festival is Amnesty’s Activist-programma, dat bestaat uit acht films over moedige mensenrechtenactivisten. Van een Gambiaanse vrouw die strijdt tegen vrouwenbesnijdenis, en een Chinese tiener die massademonstraties leidt, tot een Braziliaanse man op zoek naar twee inheemse Indianen. Naast het Activist-programma, zijn er nog drie films die deel uitmaken van de zogenaamde Amnesty Selection. Alle films zijn indrukwekkend. Prachtig. Krachtig. Alle activisten raken je. Alle films doen ertoe. Maar als je beperkt tijd hebt, is dit mijn top 4:

City of Joy

Een paar jaar geleden ontmoette ik Dr. Denis Mukwege uit de Democratische Republiek Congo (DRC). Hij is één van de meest indrukwekkende mannen die ik ooit ben tegengekomen. Met gevaar voor eigen leven, zet hij zich in om slachtoffers van verkrachting te helpen. City of Joy kijkt naar wat Mukwege in zijn land heeft opgebouwd. Samen met schrijver Eve Ensler (Vagina Monologen) en activist Christine Schuler-Deschryver richtte hij City of Joy op, een centrum waar slachtoffers van verkrachting worden opgeleid tot gemeenschapsleiders. De verkrachtingen in de DRC zijn van de gruwelijkste vorm die je je kunt voorstellen. Dr. Mukwege en de zijnen moeten veel in het werk stellen om deze vrouwen letterlijk op te lappen: door medische hersteloperaties en empowerment-trainingen. Jane is één van de overlevenden. Haar onvoorstelbare verhaal grijpt je bij de keel. City of Joy is een film met schokkende details, maar vooral ook een film over de onmetelijke kracht van vrouwen. Om zichzelf weer te herpakken en door te gaan.

Joshua: Teenager vs. Superpower

Herinner je je de beelden nog van de honderdduizenden mensen in Hong Kong die straten blokkeerden met opengeklapte paraplu’s? Ik had geen idee dat de leider van die vreedzame opstanden een toen 16-jarige jongen was. Joshua Wong wil de invloed van communistisch China en de inperking van vrijheden in Hong Kong terugdringen. Dat blijft niet zonder gevolgen: hij wordt lastiggevallen en werd meerdere keren door de autoriteiten gearresteerd en gevangengezet. De film Joshua: Teenager vs. Superpower toont de veranderingen in Hong Kong nadat het in 1997 onderdeel werd van China. En het laat vooral de enorme drive en onverschrokkenheid van een jonge generatie Hong Kongers zien: opgegroeid in een vrije samenleving, willen ze onder geen beding ‘Chinees’ worden en vrijheden en rechten opgeven. Terwijl ik als 16-jarige droomde over Karate Kid en mijn verzorgpony borstelde, zet Joshua Wong zich als een volleerd activist in voor zijn mensen en hun rechten. Een inspiratie voor de jonge én oudere generatie.

Piripkura

In Brazilië werkt een man wiens taak het is inheemse Indianen op te sporen. Houtkapbedrijven en boeren mogen op bepaalde stukken land geen activiteiten ondernemen als daar leden van inheemse stammen wonen. Ze zien de Indiaanse bevolking daarom liever gaan dan komen. Twee van de enige drie nog bekende leden van de Piripkura-stam leven op traditionele manier in het Amazone-woud. Om de beschermde status van het gebied te behouden, moet worden bewezen dat de twee mannen nog steeds in het bos leven. In Piripkura trekt Jair Candor het woud in om de mannen te zoeken. En dan volgt de onvergetelijke scène waarin deze mannen voor het eerst sinds lange tijd hun bos uitkomen om een paar dagen in een nederzetting door te brengen. Als twee bange herten wijken ze niet van elkaars zijde. Buiten het bos voelen ze zich totaal niet op hun gemak. In hun ogen is angst en ongeduld te lezen: Pakyî en Tamandua zouden het liefst meteen de jungle weer inrennen. Na korte gesprekken en medische onderzoeken, kunnen ze eindelijk vertrekken. Dit beeld staat tot de dag van vandaag op mijn netvlies gebrand: twee kleine mannen, slechts gekleed in een lendendoek die, na een autorit het oerwoud in een zandpad aflopen dat in de verte oplost in een van de grootste regenwouden ter wereld, en worden opgeslokt in een bijna eindeloos en voor de meeste mensen levensgevaarlijk gebied van donkere bomen, planten en dieren. Hun thuis.

Pre-Crime

Wat zou het mooi zijn als daders van misdaden van tevoren opgespoord en geïdentificeerd zouden kunnen worden. Of toch niet? In Pre-Crime zien we hoe dit systeem al bestaat en tot onwenselijke situaties leidt. Op basis van mathematische berekeningen en algoritmes kunnen computersystemen daderprofielen maken. Gebaseerd op bijvoorbeeld de vrienden die mensen hebben of de plaatsen die ze bezoeken. Of hun Facebook-likes. Of mobiele telefoongegevens. We volgen wetenschappers en mensen die daadwerkelijk op zulke daderlijsten staan. En we zien wat dit met hen doet, want als je eenmaal op de lijst staat, kom je er niet meer af. In Duitsland, Engeland, Amerika en Frankrijk blijkt dat er veel nadelen kleven aan het van tevoren vaststellen van mogelijke misdadigers. Het is niet duidelijk hoe de computeralgoritmes precies werken en het druist in tegen een aantal mensenrechten. Daarnaast bestaat het gevaar van etnisch profileren: in de praktijk zijn het bijvoorbeeld vaak zwarte mannen die op deze lijsten staan. En moeten we ons afvragen wie er eigenlijk worden beschermd door deze technieken en hoe ver we willen gaan met het beveiligen van onze samenleving. Een indringende film die je aan het denken zet over de toepassingen van technologie, privacy, discriminatie en etnisch profileren, en massasurveillance. Of zoals een van de mannen uit de documentaire  – die zelf op de lijst staat – zegt: ‘What if it is your child? What if it is you? It don’t affect nobody until it comes knocking on your door.’

Koop je kaarten voor deze en andere films online.