Oekraïne: Burgerdoden bij willekeurige aanvallen op stad Sumy 

Nu het Russische leger aanvallen in de regio opvoert, zijn burgers in de stad Sumy steeds vaker het slachtoffer van onwettige aanvallen, stelt Amnesty International vandaag met nieuw onderzoek. Amnesty roept opnieuw op het internationale humanitaire recht te respecteren. Burgers zijn geen doelwitten.

• Ten minste zeven burgers gedood en tientallen gewond bij aanval op 3 juni  

• Aanvallen met ongeleide Grad raketten moeten worden onderzocht als oorlogsmisdaden  

• Onnauwkeurige wapens mogen niet worden afgevuurd op burgergebieden 

Op 3 juni troffen rond 9.15 uur minstens vijf ongeleide raketten de stad Sumy. De munitie trof dichtbevolkte burgergebieden. Hierbij vielen ten minste zeven doden en tientallen gewonden. Foto’s en getuigenverklaringen geven aan dat deze inslagen allemaal op ongeveer hetzelfde moment en met hetzelfde wapen plaatsvonden. Dit suggereert dat ze deel uitmaakten van dezelfde lancering van ongeleide Grad raketten. Dit type raket zou nooit gebruikt mogen worden in bevolkte gebieden, omdat deze munitie wezenlijk onnauwkeurig is en een groot gebiedsbereik heeft. 

Burgers mogen geen doelwit zijn  

In het centrum van Sumy, ongeveer 40 kilometer van de grens met Rusland, wonen naar schatting 200.000 mensen. Dit zijn voor het overgrote deel burgers die daar zijn blijven wonen tijdens de Russische aanvallen. Het Russische leger voert de aanvallen daar en elders in Oekraïne op. De afgelopen weken heeft Rusland verschillende nederzettingen in de regio veroverd. Het Russische leger lijkt nu binnen artilleriebereik van de stad Sumy te zijn. 

“Ons onderzoek heeft aangetoond hoe Grad-raketten dood en verderf hebben gezaaid in een groot gebied rond de stad Sumy. Deze willekeurige aanvallen moeten worden onderzocht als oorlogsmisdaden”, zegt Brian Castner van Amnesty International. “De voortdurende aanvalsoorlog door Rusland heeft het leven van burgers Oekraïne verwoest. We roepen opnieuw op om het internationale humanitaire recht te respecteren. Burgers zijn geen doelwitten.” 

Onderzoek 

Amnesty International hield interviews op afstand met negen mensen die op 3 juni 2025 getuige waren van aanvallen in Sumy en analyseerde tientallen foto’s, video’s en berichten op sociale media. Foto’s van wapenscherven bevestigden het gebruik van 122mm Grad-raketten. Amnesty International bezocht vijf van de zeven gemelde inslaglocaties om te verifiëren waar en wanneer een inslag plaatsvond. 

Volgens recente gegevens van het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN is het aantal slachtoffers van Russische aanvallen in Oekraïne de afgelopen maanden aanzienlijk toegenomen, vooral in regio’s dichter bij de frontlinies. Volgens Oekraïense autoriteiten voeren de Russische militairen tussen de 80 en 120 beschietingen per dag uit in de regio Sumy Oblast. 

Overal is het gevaarlijk

Grad raketten kunnen niet precies gericht worden en salvo’s afgevuurd door een meervoudig lanceerraketsysteem (MLRS) vallen vaak binnen een groot gebied. Daarom is de inzet van MLRS in dichtbevolkte gebieden een willekeurige aanval, omdat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen militaire doelen aan de ene kant en burgers en burgerobjecten aan de andere kant. Een willekeurige aanval waarbij burgers gedood of gewond worden, kan een oorlogsmisdaad zijn. 

Getuigenissen  

De 63 jarige Serhiy Korotenko zat in zijn auto op weg naar de plaatselijke markt. Hij werd gedood toen een raket insloeg op het kruispunt vlakbij zijn auto op Shevchenko Avenue. 

Zijn zoon, Andrii was in zijn kantoor op ongeveer 400 meter afstand van de plek toen hij explosies hoorde en reed naar de plaats van de inslag. Hij vertelde Amnesty International: “Toen ik daar aankwam, waren er al brandweerwagens en brandweermannen, veel rook, veel mensen. Er waren geen ramen meer in de winkel. Het was totale paniek, we renden heen en weer.” 

Het gebied werd afgezet door hulpdiensten en politie, en auto’s stonden in brand in de buurt van het kruispunt. Later, toen Andrii foto’s van de plaats van de inslag zag, realiseerde hij zich dat het lichaam van zijn vader op de grond lag in de buurt van waar de raket was ingeslagen. 

Getuigen, waaronder medisch personeel, zeiden dat vier of vijf mensen met ernstige verwondingen op de grond lagen na de explosie. Tientallen mensen raakten gewond door scherven en versplinterd glas op het kruispunt vol cafés, apotheken en winkels. 

De autoriteiten van Sumy meldden dat er op de dag van de aanval vier mensen waren overleden. In de dagen daarna overleden een 86-jarige vrouw en een 17-jarige jongen aan hun verwondingen, wat het totale aantal doden op de Shevchenko Avenue op zes bracht. 

Ziekenhuis en woningen aangevallen 

Amnesty International bezocht ook vier andere locaties die op 3 juni rond dezelfde tijd werden aangevallen. 

In de Remisnycha Straat, ongeveer twee kilometer van de Shevchenko Avenue, hoorde Serhiy Pankiv net na 9 uur ’s ochtends explosies. Toen hij naar zijn huis rende, vertelden buren hem dat er een raket was geland in zijn appartement op de negende verdieping. Hij vertelde Amnesty International: “Als ik thuis was geweest, zouden ze vandaag mijn wake houden. De raket viel precies op de plek waar ik slaap.” In de Horova Straat, ongeveer drie kilometer verderop, werd een 35-jarige man op slag gedood toen er vlakbij een raket viel. Toen Amnesty International de plek bezocht waar hij gedood werd, waren bloedvlekken en schade van fragmenten nog steeds zichtbaar.
Een Grad raket landde ook in een bloembed buiten een flatgebouw aan de Metalurhiv straat en doorzeefde de eerste twee verdiepingen met scherven. Amnesty International bezocht de locatie om de schade te bevestigen.
Een klinisch ziekenhuis daar vlakbij werd op hetzelfde moment getroffen. De directeur van het ziekenhuis vertelde Amnesty International dat er die dag ongeveer 160 patiënten in het ziekenhuis verbleven. Dankzij het luchtalarm waren alle patiënten en de meeste personeelsleden op het moment van de aanval in de schuilkelder van het ziekenhuis. De ramen van het ziekenhuis werden eruit geblazen en er was schade aan de gevel en het dak van het gebouw. Een ambulancechauffeur werd geraakt door scherven en liep verwondingen op aan zijn onderarm 

Volgens het internationaal humanitair recht genieten ziekenhuizen en medische eenheden speciale bescherming. Partijen in een gewapend conflict moeten alle mogelijke voorzorgsmaatregelen nemen om schade aan patiënten, personeel en faciliteiten tot een minimum te beperken. 

Achtergrond 

Amnesty International documenteerde eerder willekeurige en directe aanvallen op burgers die moeten worden onderzocht als oorlogsmisdaden in Chernihiv, Izium, Kyiv Oblast, Mariupol en in heel Oekraïne.

Sinds de bezetting van de Krim in februari 2014 begaan Russische troepen gruweldaden tegen Oekraïense burgers. Na de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland in 2022, die leidde tot wijdverbreide schendingen van het internationaal humanitair recht en de mensenrechten, heeft het Internationaal Strafhof arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen zes Russische functionarissen, waaronder Vladimir Poetin, wegens oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.