Libanon: Frans wapentuig onwettig gebruikt tegen demonstranten

Nieuw onderzoek door Amnesty International onthult dat Frans wapentuig onrechtmatig werd ingezet om protesten in Libanon de kop in te drukken, zowel tijdens de grotendeels vreedzame protesten sinds oktober 2019, als tijdens het neerslaan van demonstraties in augustus 2015.

Het onderzoek laat zien dat Libanese veiligheidstroepen buitensporig veel geweld gebruikten tegen demonstranten met door de Fransen gefabriceerde wapens, zonder dat die troepen nadien verantwoording moesten afleggen voor de ernstige verwondingen die ermee zijn aangericht. De Franse regering heeft niet geantwoord op brieven en e-mails van Amnesty International waarin wordt gevraagd of de verkoop van dit wapentuig nog steeds doorgaat.

Massaprotesten Libanon

Op 17 oktober 2019 braken op verschillende plaatsen in Libanon massaprotesten uit vanwege prijsstijgingen, hoge werkloosheid, slechte publieke voorzieningen en aanhoudende corruptie. De demonstraties hielden aan tot maart 2020, toen de corona-uitbraak een einde maakte aan de protesten. Pas na de tragische explosie in de haven van Beiroet op 4 augustus 2020 werden de protesten weer hervat.

Ten minste duizend demonstranten raakten gewond door onrechtmatig gebruik van geweld door de Libanese veiligheidsdiensten, vaak door inzet van Frans wapentuig, zoals rubberkogels en traangas. Gewapende voertuigen van Franse makelij worden ook gebruikt door de Libanese veiligheidsdiensten.

Analyse geweld door veiligheidsdiensten

Het Crisis Evidence Lab en Digital Verification Corps van Amnesty International verifieerden en analyseerden 101 video’s van de protesten in Beiroet tussen oktober 2019 en 2020 en van de protesten in augustus 2015, waarin meerdere incidenten te zien zijn met onrechtmatig gebruik van geweld door veiligheidsdiensten. Franse wapentuig dook regelmatig op in die opnames.

Ook was Amnesty ter plekke aanwezig terwijl om de inzet van geweld door de veiligheidsdiensten tijdens demonstraties te monitoren. De organisatie interviewde meer dan negentig demonstranten die gewond waren geraakt of ooggetuige waren en ze zag medische rapporten in.

Traangas veroorzaakt ernstige verwondingen

Amnesty registreerde misbruik van Franse traangasapparatuur waardoor vooral vreedzame demonstranten en omstanders werden geraakt, veelal in woonwijken. Deze traangasgranaten werden gericht afgevuurd op demonstranten, een onwettige en zeer gevaarlijke praktijk, alsook het afschieten vanaf een bewegend voertuig waardoor het onmogelijk is om traangas gecontroleerd in te zetten. Dit leidde tot ernstige verwondingen aan het hoofd en bovenlijf van verschillende demonstranten.

Rubberkogels onrechtmatig gebruikt

Volgens VN-richtlijnen mogen rubber- en plastic kogels niet ongericht worden afgevuurd op een menigte, maar alleen gericht worden ingezet tegen mensen die geweld gebruiken tegen anderen, en alleen als minder schadelijke manieren niet hebben gewerkt om dat geweld in te dammen. Dit soort projectielen moet men richten op het onderlijf om het risico op ernstig letsel te minimaliseren.

Maar Amnesty International zag foto’s, video’s, getuigenissen en medische rapporten die aantonen dat de oproeppolitie juist vaak met rubberkogels op borsthoogte op een menigte vuurde. Vele demonstranten liepen verwondingen op aan hun ogen, gezicht, nek, borst, bovenarmen en buik. In sommige gevallen schoot de politie zelfs van dichtbij.

Amnesty’s oproep

‘Libanese veiligheidstroepen opereren in een klimaat van straffeloosheid. Er is geen effectief onderzoek geweest naar het onwettige gebruik van wapens tegen vreedzame demonstranten, ook niet naar die van Franse makelij, en niemand is ter verantwoording geroepen’, zegt Aymeric Elluin van Amnesty Frankrijk.

‘Frankrijk heeft jarenlang wapentuig geleverd aan Libanese veiligheidstroepen waarmee zij serieuze mensenrechtenschendingen pleegden of faciliteerden, meest recentelijk tijdens de protestbeweging van oktober 2019’, aldus Elluin. ‘Wij roepen daarom Frankrijk op geen wapens meer te verkopen aan Libanon totdat de Libanese autoriteiten de eerdere overtredingen erkennen en, nog belangrijker, actie ondernemen om te voorkomen dat dit weer gebeurt.’

Macrons belofte

Twee dagen na het bezoek van de Franse president Macron aan het verwoeste havengebied van Libanese hoofdstad gingen demonstranten op 8 augustus 2020 weer de straat op voor gerechtigheid. Opnames laten zien dat een zeer breed arsenaal van Frans wapentuig werd misbruikt door de Libanese veiligheidsdiensten.

‘President Macrons belofte om de Libanese bevolking te ondersteunen zou moeten gaan over het promoten van mensenrechten, verantwoordelijkheid en de rechtsstaat, in plaats van het plaatsen van Franse apparatuur in de handen van stelselmatige mensenrechtenschenders’, aldus Aymeric Elluin.

Lees hier de briefing over het onwettig gebruik van Frans wapentuig door Libanese wetshandhavers.