Goed nieuws: Taner Kılıç, Idil Eser en anderen vrijgesproken

Een Turkse rechtbank heeft de veroordelingen van Taner Kılıç, de erevoorzitter van Amnesty Turkije, Idil Eser, de voormalig directeur van Amnesty Turkije, en twee andere mensenrechtenactivisten ingetrokken. Dit is een grote opluchting, maar laat ook zien hoe politiek gemotiveerd de aanklachten tegen deze mensen waren.

De uitspraak over de veroordelingen van Taner Kılıç, İdil Eser, Özlem Dalkıran en Günal Kurşun – vier van de elf mensenrechtenverdedigers uit de zogenaamde Büyükada-zaak die in juli 2020 werden veroordeeld – komt precies 6 jaar nadat Kılıç werd gearresteerd. De anderen werden een paar weken later opgepakt. 

‘De uitspraak van vandaag maakt een einde aan een draak van een rechtszaak van ongelofelijke proporties’, zegt Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International. ‘We zijn enorm blij omdat de veroordelingen eindelijk zijn ingetrokken, maar het feit dat deze mensen überhaupt werden aangeklaagd blijft onbegrijpelijk.’

‘Zes jaar lang hebben we gezien hoe de ongegronde aanklachten tegen deze vier moedige mensenrechtenverdedigers door de ene na de andere rechtbank werden geaccepteerd als feiten. De uitspraak van vandaag laat het ware doel van deze politiek gemotiveerde vervolgingen zien: het inzetten van de rechtbanken als een wapen om kritische stemmen het stilzwijgen op te leggen.’

Gevangen

Taner Kılıç, een advocaat op het gebied van vluchtelingenrecht en erevoorzitter van de Turkse afdeling van Amnesty International, werd in juni 2017 gearresteerd en meer dan 14 maanden lang gevangengezet. Ondanks een compleet gebrek aan bewijs werd hij in juli 2020 veroordeeld voor ‘lidmaatschap van een terroristische organisatie’ en tot 6 jaar en 3 maanden gevangenisstraf veroordeeld. 

İdil Eser, Özlem Dalkıran en Günal Kurşu kregen 25 maanden celstraf voor het ‘assisteren van een terroristische organisatie’ en zaten in 2017 meer dan 3 maanden gevangen. 

In twaalf rechtszaken werd telkens aangetoond dat alle aanklachten tegen de vier activisten ongegrond waren, zelfs in het rapport van de staatspolitie.

In mei 2022 bevestigde het Europese Hof dat de Turkse autoriteiten ‘geen aannemelijke verdenking hadden dat Taner Kılıç een overtreding had begaan’. Het Hof vond ook dat zijn gevangenschap op basis van de terrorisme-aanklachten ‘direct gelinkt was aan zijn activiteiten als mensenrechtenverdediger’. 

‘Voor Taner, Idil, Özlem en Günal is hun beproeving wellicht over, maar in heel Turkije zitten nog veel mensenrechtenverdedigers in de gevangenis. Zij leven met de angst gearresteerd te worden, of soortgelijke ongefundeerde aanklachten tegemoet te zien’ zegt Agnès Callamard.

‘We halen kracht uit de overwinning van vandaag. We blijven ook vechten tegen de voortdurende inperking van mensenrechten in Turkije, en namens de mensen die zich niet het stilzwijgen laten opleggen door de bedreigingen van de overheid.’

Achtergrond

Taner Kılıç en Özlem Dalkıran waren betrokken bij de oprichting van Amnesty International Turkije. Ze hebben de afgelopen 20 jaar een cruciale rol gespeeld bij de verdediging van mensenrechten als onderdeel van de organisatie en de grotere mensenrechten-community in Turkije. 

Toen Idil Eser in juli 2017 werd gearresteerd, was ze directeur van Amnesty International Turkije. Günal Kurşun, een advocaat, expert op het gebied van het internationaal strafrecht en lang lid van Amnesty International Turkije, is een prominente mensenrechtenverdediger in het land. 

Taner Kılıç zou de berichten-app ByLock hebben gedownload en gebruikt. Volgens de aanklager gebruikte hij dit om te communiceren met de Gülen-beweging. Deze groep wordt beschuldigd van de organisatie van de poging tot een staatsgreep in 2016. 

Uit twee forensische analyses van de telefoon van Kılıç, blijkt echter dat er geen spoor te vinden was van de ByLock-app. Uit een politierapport van juni 2018 blijkt hetzelfde.

İdil Eser, Özlem Dalkıran en Günal Kurşun maakten deel uit van een groep mensen die later de ‘Istanbul 10’ zijn genoemd. Zij werden door de politie opgepakt op 5 juli 2017 toen ze meededen aan een workshop over welzijn en digitale veiligheid. 

Op 4 oktober 2017 diende een aanklager een aanklacht in tegen de ‘Istanbul 10’ en Taner Kılıç, die op de hoogte zou zijn geweest van de voorbereidingen voor de workshop en in contact zou zijn met twee aangeklaagden. 

Bij de eerste zitting op 26 oktober, accepteerde de rechter het voorstel om de zaak van Kılıç samen te voegen met die van de andere tien, alhoewel de aanklachten tegen hem niets te maken hadden met de workshop en de twee zaken niet gelinkt waren.

De aanklager kan nog in beroep gaan tegen de vrijspraak van de vier mensenrechtenverdedigers.