Bewijs van onwettig gebruik witte fosfor door Israël in Zuid-Libanon

Het Israëlische leger heeft tussen 10 en 16 oktober 2023 tijdens militaire operaties langs de zuidgrens van Libanon artilleriegranaten afgevuurd die witte fosfor bevatten, een brandbaar wapen, aldus Amnesty International. Een aanval op de stad Dhayra op 16 oktober moet worden onderzocht als een oorlogsmisdrijf. Het was een willekeurige en onwettige aanval die ten minste negen burgers verwondde en burgerdoelen beschadigde.

De vijandelijkheden in Zuid-Libanon escaleren sinds 7 oktober 2023. Israëlische beschietingen in Libanon hebben tot nu toe ten minste vier burgers en 48 Hezbollah-leden gedood. Hezbollah en andere gewapende groeperingen vuurden ook raketten af op het noorden van Israël, waarbij volgens het Israëlische leger zes Israëlische soldaten en één burger zijn gedood. Amnesty International onderzoekt de aanvallen van Hezbollah en andere gewapende groeperingen op Noord-Israël om vast te stellen of ze het internationaal humanitair recht hebben geschonden.

In strijd met humanitair recht

‘Het is afschuwelijk dat het Israëlische leger witte fosfor heeft gebruikt wat in strijd is met het internationale humanitaire recht’, zegt Aya Majzoub van Amnesty International. Het onwettige gebruik van witte fosfor in Libanon in de stad Dhayra op 16 oktober heeft het leven van burgers ernstig in gevaar gebracht. Nu de zorgen over een intensivering van de vijandelijkheden in Zuid-Libanon toenemen, moet het Israëlische leger onmiddellijk stoppen met het gebruik van witte fosfor, vooral in bevolkte gebieden. Dat is in lijn met de belofte uit 2013 om te stoppen met het gebruik van deze wapens.’

Aan het gebruik van witte fosfor legt het internationaal humanitair recht beperkingen op. Hoewel er legale toepassingen kunnen zijn, mag het nooit worden afgevuurd op of dichtbij een gebied waar burgers of civiele bouwwerken zijn, omdat de branden en rook die het veroorzaakt, zich verspreiden. Dergelijke aanvallen, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen burgers en burgerobjecten en strijders en militaire doelen, zijn willekeurig en dus verboden.

Witte fosfor is een brandgevaarlijke stof die meestal wordt gebruikt om een dicht rookgordijn op te trekken of doelen te markeren. Wanneer het wordt blootgesteld aan de lucht, brandt het met extreem hoge temperaturen en veroorzaakt het vaak brand. Mensen die worden blootgesteld aan witte fosfor kunnen beschadigingen aan hun ademhalings- en andere organen krijgen. Ook kunnen ze gevaarlijke brandwonden krijgen die moeilijk zijn te behandelen omdat blussen met water niet mogelijk is. Brandwonden die slechts 10 procent van het lichaam treffen, zijn vaak al fataal.

Overtuigend bewijs gebruik witte fosfor

Uit het door Amnesty International onderzochte bewijsmateriaal blijkt dat Israël rookgranaten met witte fosfor gebruikte tijdens een aanval op de dichtbevolkte grensstad Dhayra. Amnesty’s Crisis Evidence Lab heeft video’s en foto’s geverifieerd waarop het gebruik artilleriegranaten met witte fosfor te zien is in Dhayra op 16 oktober. Onderzoekers van Amnesty International interviewden de burgemeester van Dhayra, een inwoner eneen eerstehulpverlener die hielp bij het vervoer van gewonde burgers naar een ziekenhuis Daarnaast werd een spoedarts geïnterviewd die in het ziekenhuis werkte waar de gewonde burgers werden opgevangen. Het team verzamelde ook overtuigend bewijs dat wijst op het gebruik van witte fosfor bij drie andere incidenten tussen 10 en 16 oktober in Dhayra en de grenssteden al-Mari en Aita al-Chaab.

Gebruik van witte fosfor in Dhayra

Het Crisis Evidence Lab van Amnesty International heeft op 16 oktober 2023 in Dhayra een video geverifieerd waarop rookpluimen te zien zijn van artillerie die witte fosfor gebruiken.
Dokter Haitham Nisr, een spoedeisende hulparts, vertelde Amnesty International dat op 16 en 17 oktober medische teams negen mensen behandelden uit de steden Dhayra, Yarine en Marwahin. Ze leden aan kortademigheid en moesten hoesten. Dit, was volgens hem te wijten was aan het inademen van witte fosfor. De meeste patiënten werden dezelfde dag nog ontslagen uit het ziekenhuis.
De regionale directeur van de Libanese Burgerdefensie, Ali Safieddine, die op 16 oktober hielp bij het vervoer van slachtoffers en de evacuatie van de stad op 17 oktober, vertelde Amnesty International dat de Burgerdefensie oproepen ontving van inwoners. Zij maakten melding van ‘bommen die een extreem vieze geur produceren en verstikking veroorzaken zodra ze worden ingeademd… Vier personeelsleden en een aantal inwoners van Dhayra werden de afgelopen dagen opgenomen in een ziekenhuis vanwege verstikking’. ‘We konden zelfs onze eigen handen niet zien door de zware witte rook die de hele nacht de stad bedekte’, vertelde Ali Saffiedine aan Amnesty International. Deze beschrijving komt overeen met witte fosfor, dat een dichte witte rook en een knoflookachtige geur produceert.

Volgens de burgemeester van Dhayra, Abdullah al-Ghrayyeb, begon de beschieting van het gebied, ook met witte fosfor, rond 16.00 uur plaatselijke tijd op 16 oktober en die ging door tot diep in de nacht. ‘Er hing een heel vieze geur en een enorme wolk bedekte de stad zodat we niet verder dan 5 of 6 meter vooruit konden kijken. Hierdoor ontvluchtten mensen hun huizen. Toen sommigen 2 dagen later terugkeerden, stonden hun huizen nog steeds in brand. Ook auto’s vlogen in brand en landerijen gingen in vlammen op. Nog steeds vind je vuistgrote resten die opnieuw ontbranden als ze aan de lucht worden blootgesteld’, vertelde Abdullah al-Ghrayyeb.

Het Crisis Evidence Lab van Amnesty International analyseerde een video waarop te zien is hoe een vilten onderdeel met witte fosfor in de achtertuin ontbrandt als er met een steen in wordt gestoken. Volgens al-Ghrayyeb nam de bewoner de video op 25 oktober op, 9 dagen nadat Dhayra was bestookt met witte fosfor. Witte fosfor kan opnieuw ontbranden wanneer het wordt blootgesteld aan zuurstof, zelfs weken nadat het is gebruikt.

Willekeurige aanvallen op burgers verboden

Volgens het internationaal humanitair recht moeten alle partijen in een conflict te allen tijde onderscheid maken tussen burgers en civiele objecten en strijders en militaire doelen. Ze mogen hun aanvallen alleen richten op strijders en militaire doelen. Willekeurige aanvallen – aanvallen waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen burgers en militaire doelen – zijn verboden. Het lanceren van een willekeurige aanval die burgerslachtoffers tot gevolg heeft of schade aan burgerobjecten toebrengt, is een oorlogsmisdrijf.

Witte fosfor mag daarom nooit worden gebruikt in gebieden waar burgers wonen, omdat de kans groot is dat het vuur en de rook zich verspreiden, waardoor dergelijke aanvallen willekeurig zouden zijn. Deze aanval op Dhayra, die burgers verwondde en burgerobjecten beschadigde, was willekeurig en daarom onwettig. Het moet worden onderzocht als een oorlogsmisdrijf.
Daarnaast verifieerde Amnesty International een video uit Dhayra van 13 oktober, waarop rookpluimen te zien zijn die door artillerie worden verspreid en die overeenkomen met witte fosformunitie. Amnesty International analyseerde ook videobeelden die een journalist in Dhayra op 10 oktober maakte. Die lijken te laten zien hoe witte fosfor vrijkomt na contact met de lucht.

Gebruik van witte fosfor in Aita al-Chaab en al-Mari

Amnesty’s Crisis Evidence Lab verifieerde ook beelden van de beschietingen van de grensstad Aita al-Chaab en in de buurt van de Zuid-Libanese stad al-Mari. Op twee geverifieerde video’s die op 10 oktober rond al-Mari zijn opgenomen, is te zien hoe brandende vilten onderdelen op de grond neerdalen en op grote schaal branden veroorzaken. Dit duidt vrijwel zeker op het gebruik van witte fosfor. Amnesty International heeft ook een video en vijf foto’s geverifieerd van de beschieting van Aita al-Chaab op 15 oktober. Daarop is zeer waarschijnlijk het gebruik te zien van een mengsel van witte fosfor en zeer explosieve artillerieprojectielen.

Witte fosforgranaten aan de grens tussen Israël en Libanon

Het Crisis Evidence Lab ‘verifieerde ook foto’s die op 18 oktober door fotografen van AFP bij de Libanese grens zijn genomen. Op deze foto’s zijn 155 mm granaten met witte fosformunitie te zien, opgesteld naast M109 houwitsers van het Israëlische leger. Deze granaten hebben een kenmerkende lichtgroene kleur en rode en gele banden, evenals de markeringen M825A1 en D528. Dat zijn respectievelijk de naam van de granaat en de identificatiecode van het Amerikaanse ministerie van Defensie voor munitie op basis van witte fosfor, zoals al gedocumenteerd door Amnesty International in de buurt van het hek van Gaza. Hoewel dit Amerikaanse codes en namen zijn, kan Amnesty International niet bevestigen waar deze granaten zijn gefabriceerd.

Internationale wetgeving

Witte fosfor wordt niet beschouwd als een chemisch wapen omdat het voornamelijk werkt door hitte en vlammen in plaats van toxiciteit, waardoor het een brandgevaarlijk wapen is. Het gebruik ervan valt onder protocol III van de Conventie over Conventionele Wapens. Libanon is in 2017 toegetreden tot het protocol, maar Israël niet.

Protocol III verbiedt het gebruik van uit de lucht geschoten wapens die brand veroorzaken bij ‘concentraties van burgers’. Het beperkt het rechtmatige gebruik van op de grond gelanceerde wapens – zoals het hier gedocumenteerde geschut – als er sprake is van concentraties van burgers. Het protocol definieert brandgevaarlijke wapens als wapens die ‘primair ontworpen’ zijn om brand te stichten en mensen te verbranden, en sluit het gebruik van brandgevaarlijke wapens voor andere doeleinden, waaronder rookgordijnen, uit.

Achtergrond

De grensoverschrijdende vijandelijkheden escaleerden sinds de aanvallen in het zuiden van Israël op 7 oktober 2023, waarbij Hamas en andere gewapende groeperingen ten minste 1.400 mensen doodden en meer dan 200 mensen gijzelden. Dit zijn volgens de Israëlische autoriteiten voor het merendeel burgers Volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid in Gaza hebben de Israëlische troepen duizenden lucht- en grondaanvallen uitgevoerd op de Gazastrook, waarbij meer dan 8.000 mensen zijn gedood, vooral burgers, onder wie ten minste 2.704 kinderen. Meer dan 17.439 mensen raakten gewond. Meer dan 2.000 lichamen liggen nog steeds onder het puin.

In oktober documenteerde Amnesty International het gebruik van artilleriegranaten met witte fosfor door het Israëlische leger in dichtbevolkte burgergebieden in Gaza. Op 14 oktober 2023 ontkenden de Israëlische autoriteiten dat ze witte fosfor gebruikten bij hun militaire operaties in Gaza en Libanon.
Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie raakten op 27 oktober 2023 bijna 20.000 inwoners van Zuid-Libanon ontheemd als gevolg van de vijandelijkheden. De Israëlische autoriteiten kondigden ook aan dat ze 28 steden in het noorden van Israël langs de grens met Libanon zouden evacueren, met ongeveer 60.000 inwoners.

Lees hier meer.