Prodolzjenije Sledoejet

Monique van Ravenstein, van 2006 tot 2011 hoofdredacteur van Wordt Vervolgd, onderzoekt waar journalistiek en activisme elkaar raken.

Dat je als journalist ook activist kan zijn, was absoluut not done toen ik bij Wordt Vervolgd kwam. Het was 1999 en ik was toe aan meer maatschappelijke betrokkenheid. Hoofdredacteur Willem Offenberg hield er keiharde journalistieke normen op na en hamerde erop dat we in de eerste plaats journalist waren en daarna pas voor een mensenrechtenorganisatie werkten.  

Ik was behalve redacteur echter ook vrijwilliger voor het Ruslandprogramma van Amnesty Nederland en kwam vanuit die positie op allerlei, ook voor Wordt Vervolgd interessante plekken. Ik reisde naar een Tsjetsjeens vluchtelingenkamp in Ingoesjetië – voor veldonderzoek maar ook een reportage voor Wordt Vervolgd. Ik ving als enige Russisch-sprekende medewerker een gevluchte Tsjetsjeen op die op een mooie lentedag in 2000 aanklopte bij het Amnesty-kantoor in Amsterdam en hielp WorldPress-fotografen met een fototentoonstelling over Tsjetsjenië. Zonder dat ik het doorhad, was ik toch ook al een beetje activist.  

‘Zonder dat ik het doorhad, was ik toch ook een beetje activist’

Wie die combinatie tot de ultieme kunst verhief, was een vrouw die door haar persoonlijkheid, werk en lot op mij de diepste indruk heeft achtergelaten. Dat was journaliste, schrijfster en mensenrechtenactiviste Anna Politkovskaja, in 2002 eregast voor de opening van de Tsjetsjenië-expositie. Politkovskaja schreef voor de Russische dissidente krant Novaja Gazeta – die sinds 2022 alleen nog van buiten Rusland kan berichtgeven. Ze nam het in haar eentje op tegen Poetin en de Tsjetsjeense dictator Ramzan Kadyrov. Ze klaagde hen aan en zette hulpacties op touw voor bijvoorbeeld bejaarden in Tsjetsjenië. En ze liet ons – Nederland maar ook Amnesty – snibbig weten dat we te weinig deden tegen de oorlog in Tsjetsjenië. Onbevreesd en uitgesproken – tot ze die moed in 2006 met haar leven moest bekopen. Een journalist die niet bang was ook activist te zijn.  

Wordt Vervolgd. In het Russisch is dat Prodolzjenije Sledoejet. Dat heeft misschien niet dezelfde mooie dubbele betekenis, maar op een bepaalde manier ook weer wel: een van Politkovskaja’s collega’s van Novaja Gazeta heeft, nadat hij Rusland vanwege de repressie moest verlaten, zijn onafhankelijke mediakanaal zo genoemd. Zo wordt Wordt Vervolgd toch nog een beetje vervolgd na dit laatste nummer.