BOGOTÁ – Het dominante aroma van koffiebonen heeft Mistral gevuld, een hip aangeklede koffiebar in de Colombiaanse hoofdstad Bogotá. Het is een populaire ontmoetingsplek voor politici en zakenlui midden in de woonwijk La Soledad. Terwijl los rolos (inwoners van Bogotá) hun tinto of castillo-koffie op smaak aan het beoordelen zijn, stopt voor de deur een lichtblauwe auto met geblindeerde ramen.

María José Pizarro (44) stapt uit, omringd door vier in het zwart geklede lijfwachten. Terwijl de mannen buiten blijven staan, neemt de politicus ontspannen plaats. ‘De koffie is heel goed hier’, zegt ze glimlachend, ‘maar ik drink liever thee.’

Pizarro is senator in het Colombiaanse Hogerhuis voor het centrumlinkse blok Pacto Histórico van de in 2022 gekozen Gustavo Petro, de eerste linkse president van het land. Ze werd in november door Petro aangewezen als vredesonderhandelaar in de gesprekken met de ELN (het Nationaal Bevrijdingsleger). Dat is met zo’n 3.000 tot 5.000 guerrillero’s Colombia’s laatste grote guerrillabeweging.

De gesprekken moeten een einde maken aan het gewapende conflict in het land – de langst slepende burgeroorlog van Zuid-Amerika. In zes decennia werden meer dan acht miljoen mensen van hun grondgebied verdreven en sinds 1985 vielen er meer dan 450 duizend dodelijke slachtoffers, zowel burgers als militairen en guerrillero’s.

Totale vrede

President Petro won de verkiezingen met zijn belofte van La Paz Total, oftewel ‘totale vrede’. Bij zijn aantreden nodigde hij al zijn tegenstanders uit voor gesprekken: guerrillabewegingen, paramilitaire groepen en drugsbendes. In 2016 wist een van Petro’s voorgangers al vrede te sluiten met guerrillaorganisatie FARC, dat nu omgevormd is tot een politieke partij. Voor Petro heeft een vredesakkoord met ELN nu prioriteit.

‘Met president Petro wordt Colombia niet meteen een idyllisch land, maar wel een land waar de staat garant staat voor de fundamentele rechten van de mens’

‘De rechtse veiligheidspolitiek van de afgelopen decennia heeft ons geleerd dat vrede de enige oplossing is voor de oorlog in Colombia’, zegt Pizarro terwijl ze een slok van haar thee neemt. ‘Met Petro zal Colombia niet meteen in een idyllisch land veranderen, maar wel een land waar de staat garant staat voor de fundamentele rechten van de mens. We hebben één kans om het hart van de bevolking te winnen.’

In januari vond de eerste ronde vredesbesprekingen plaats in de Venezolaanse hoofdstad Caracas. Volgens de Colombiaanse regering werd daar een staakt-het-vuren van een half jaar afgesproken, maar volgens ELN was het ‘slechts een voorstel van de regering om te overwegen’. Geen groot succes dus. Bij de tweede ronde vredesonderhandelingen, half februari in Mexico, probeert de regering alsnog definitief een staakt-het-vuren met de ELN overeen te komen.

Ondanks doodsbedreigingen aan haar adres, wil Pizarro zich niet terugtrekken. ‘Mijn antwoord is om onvermoeibaar door te gaan met werken voor vrede! Ik verzoek de autoriteiten tijdig actie te ondernemen’, twitterde de senator begin februari.

‘Kinderen zoals ik konden vanwege hun achternaam niet naar school’

Moordaanslag op vader

Met haar inzet voor de vrede treedt María José Pizarro in de voetsporen van haar vader Carlos Pizarro Leongómez. Die tekende in 1990, als hoogste commandant van guerrillabeweging M-19, een vredesakkoord met de regering. De beweging leverde de wapens in en vormde zich razendsnel om tot politieke partij: Alianza Democrática M-19.

Datzelfde jaar stelde Carlos Pizarro zich verkiesbaar voor het presidentschap. Hij wist met zijn charisma het halve land voor zich te winnen, om vlak voor de stembusgang in het vliegtuig te worden doodgeschoten. ‘Decennialang werd de linkse oppositie in dit land monddood gemaakt’, zegt dochter Pizarro nu. ‘Of nog erger: systematisch uit de weg geruimd. De verkiezingswinst van Gustavo Petro is het resultaat van generaties Colombiaanse mannen en vrouwen die tegen ongelijkheid en armoede streden – maar het met de dood moesten bekopen.’

Niet alleen de politieke moord prikkelde haar politiek actief te worden. Ze bracht een groot deel van haar leven noodgedwongen in het buitenland door, in Ecuador, Nicaragua en Frankrijk. Pas op 32-jarige leeftijd keerde ze terug naar Colombia. ‘Ik ben net als duizenden andere kinderen slachtoffer van het Colombiaanse conflict geworden. Kinderen zoals ik werden door de staat aan ons lot overgelaten, ze konden vanwege hun achternaam niet naar school, ze werden bedreigd en zijn op basis van de politieke idealen van hun ouders tot “levenslang” veroordeeld’, zegt ze met een verbitterde stem.

Dochter van de vrede

Drieëndertig jaar na de moord op haar vader, heeft ze voor het eerst hoop op een betere toekomst voor Colombia. Net als haar vader is president Petro ook op zeventienjarige leeftijd lid van stadsguerrilla M-19 geweest. ‘Mijn vader had de eerste linkse president van Colombia kunnen worden’, zegt ze. ‘Hij wilde niets liever dan Colombiaanse vrede. En ik zie mijzelf als een dochter van de vrede waar mijn vader van droomde.’

‘In zekere zin draait het om het voltooien van de taak die mijn vader niet kon afmaken’, vervolgt ze. ‘We moeten het vredesproces de tijd geven. Met deze regering willen we niet alleen maar vrede met ELN, maar met alle gewapende groepen in Colombia.’

Meer lezen over de Pizarro’s? Van Volkskrantjournalist Robert-Jan Friele, tussen 2008 en 2012 correspondent in Latijns-Amerika, vanuit onder meer Bogotá, verscheen eind 2021 de familiekroniek: De Pizarro’s – Eén familie, drie generaties en honderd jaar strijd in Colombia. Meulenhoff; 512 pagina’s; € 29,99