Lisa Loeb: ‘Er zit nooit eens een vrouw achter het complot’

Vijf gewetensvragen aan Lisa Loeb (36), columnist, schrijver, podcastmaker en cabaretier. In 2021 won ze de tv-quiz De slimste mens. Samen met haar man schreef ze het boek Dit kan geen toeval zijn over complotdenken en geeft ze een reeks cabaretcollege’s. Momenteel werkt Loeb aan het boek Fopfeminisme. 

In je columns, op de radio en tv ben je erg uitgesproken. Wanneer heb jij eigenlijk voor het laatst gedemonstreerd? 

‘De Feminist March was mijn laatste demonstratie, maar ik moet eerlijk toegeven: ik ben best wel bang in grote mensenmassa’s. Dat hangt samen met mijn angststoornis. Practice what you preach, maar ik durf niet altijd. De Gaza-demonstraties vind ik te eng, ook omdat de politie soms heel hardhandig optreedt.  

Bij de Women’s March stond ik vooral aan de zijkant. Het is meer dat ik het dan gadesla, dan dat ik er echt tussen sta. Mijn man was er niet bij. Hij had toevallig besloten om een marathon te gaan rennen – ja, dat klinkt helemáál niet feministisch. Maar hij is ook een feminist en wij voeden onze zoon ook heel feministisch op.’ 

Wanneer kwam jouw geweten voor het laatst in opstand? 

‘Dat gebeurt bijna elke dag. Waar ik echt wel gewetenswroeging over heb, is dat ik me relatief laat over Gaza uit ben gaan spreken. Ik heb natuurlijk die Druktemakers-column op Radio 1, maar ik vond het moeilijk om de juiste woorden te vinden. Het was gewoon té confronterend om naar al die beelden van kinderen te kijken terwijl ik zelf net een baby had – dus klikte ik door. 

Daarnaast was ik ook wel bang voor de backlash. Ik krijg al veel shit over me heen, zelfs bedreigingen vanwege mijn gebit. Ik hoef maar met mijn kop op tv te komen en dan krijg ik shit over mij heen door hoe ik eruitzie.’ 

Waar voel jij je schuldig over in het dagelijks leven?

‘Nou, ik vind het best moeilijk soms om mijn waarden te verenigen met mijn gedrag. En dat uit zich voornamelijk in het consumeren van vlees. Ik vind het gewoon echt heel lekker en ik ben ermee opgegroeid, maar ik weet dat het niet goed is. Heel stom.’

Lachend: ‘Het voelt allemaal zo erg om dit te zeggen… Ik probeer helemaal geen vlees te eten, maar wel met nadruk op probeer. Tegelijk zie ik het ook veel meer als een systeemprobleem dan als een individueel probleem. Maar ik vind: noblesse oblige. Als jij het goed hebt en privilege hebt, dan moet je dat ook ten goede inzetten.’

Je hebt een boek geschreven over complotdenken. Wat is er zo hardnekkig aan complottheorieën?

‘Het is heel moeilijk om een complotdenker te overtuigen. We zijn geneigd om dingen met informatie te willen bestrijden, maar dat werkt vaak niet. Als ik zeg: de aarde is niet plat, want hier heeft NASA een foto waarop je ziet dat de aarde rond is. Dan zegt een complotdenker: ja, maar NASA zit ook in het complot en jij ook, want jij bent van de mainstream media of jij bent van de elite.

Ook antisemitisme is superhardnekkig. In bijna alle complottheorieën komt het voor. En het is ook nog heel seksistisch, complotdenken. Er zit nooit eens een vrouw achter. Ze geloven nog eerder dat het reptielachtige aliens zijn die de wereld besturen dan een keer een vrouw.’

Fopfeminisme, wat is dat?

‘Het idee dat we in Nederland heel erg vooruitstrevend zijn en heel erg veel gelijkheid hebben. Dat we het vet goed doen qua feminisme, waardoor we eigenlijk achter zijn gaan lopen. We hebben een vertekend zelfbeeld. We foppen onszelf eigenlijk, waardoor we niet meer strijden voor de vrouwenzaak.’