Qatar en de uitbuiting van arbeidsmigranten
In Qatar werken bijna 2 miljoen arbeidsmigranten – 95 procent van de totale beroepsbevolking van het land. Ze werken er aan de infrastructuur, in de bouw, in de dienstverlening én aan stadions en andere faciliteiten voor het WK voetbal dat er in 2022 plaatsvond. De arbeidsmigranten komen vooral uit armere landen in Azië en Afrika. Ondanks hervormingen die Qatar doorvoerde, zijn de arbeidsomstandigheden voor arbeidsmigranten slecht.
Wat is het probleem?
Amnesty onderzoekt al jarenlang de situatie van arbeidsmigranten in Qatar. Dat bracht een groot aantal problemen aan het licht.
- Qatar hanteert het kafala-systeem voor arbeidsmigranten. Zij hebben een lokale sponsor nodig – de kafeel – die zorgt voor de toestemming om het land binnen te komen en voor de verblijfs- en werkvergunning. Bij onenigheid kan de kafeel besluiten zich als sponsor terug te trekken en vervallen alle wettelijke rechten van de arbeidsmigrant.
- Te laat of niet betalen van lonen. De arbeidsmigrant krijgt daardoor nóg hogere schulden dan hij meestal al heeft. Om in Qatar te kunnen werken, moet hij of zij namelijk hoge en illegale bemiddelingskosten betalen, waarvoor de meesten geld moeten lenen tegen vaak hoge woekerrentes.
- Belemmeringen bij het verkrijgen van gerechtigheid voor arbeidsmigranten van wie de rechten worden geschonden, en straffeloosheid voor werkgevers die misbruik van hen maken.
- Slechte bescherming van huishoudelijk personeel.
- Verbod voor arbeidsmigranten om vakbonden op te richten en zich erbij aan te sluiten.
- Het niet naleven van wetten die geacht worden de rechten van werknemers te beschermen.
Wat heeft Qatar tot nu toe gedaan?
Sinds 2017 heeft de Qatarese regering wetgeving ingevoerd en andere initiatieven genomen om de werkomstandigheden van arbeidsmigranten te verbeteren. Zo kwam er een wet voor huishoudelijk personeel die het aantal werkuren beperkt en pauzes en een vrije dag per week verplicht stelt, evenals doorbetaling tijdens vakantie. Ook werden er comités voor het beslechten van arbeidsgeschillen ingesteld om voor arbeidsmigranten de toegang tot de rechter te vergemakkelijken. De verplichte uitreisvergunning is afgeschaft, waardoor arbeidsmigranten geen toestemming van hun werkgever meer nodig hebben om het land te kunnen verlaten.
Wat moet dringend worden gedaan?
Amnesty International verwelkomt deze hervormingen voorzichtig. Als ze correct en volledig worden geïmplementeerd en worden gehandhaafd, kunnen ze een einde maken aan de meest problematische aspecten van het kafala-systeem en kunnen arbeidsmigranten misbruik ontvluchten en gerechtigheid zoeken. Maar het doorvoeren en toezicht op naleving van de hervormingen vormt echter een groot probleem. Onderzoek van Amnesty, andere maatschappelijke organisaties, journalisten en VN-organen laat zien dat deze en eerdere hervormingen er tot nu toe niet voor gezorgd hebben dat de gedane beloften worden nagekomen.
Amnesty-rapporten
Sinds Qatar in december 2010 de organisatie van het WK kreeg toegewezen, publiceerde Amnesty International diverse rapporten over de omstandigheden waaronder de arbeidsmigranten moeten werken en wonen.
Unfinished Business: Roadmap for Qatar to fulfil promises on migrant workers’ rights
No Extra Time: How Qatar is still failing on workers’ rights ahead of the World Cup (2014)
New Name, Old System? – Qatars new employment law and abuse of migrant workers (2016)
“Why do you want to rest?” Ongoing abuse of domestic workers in Qatar (2020)
Reality Check 2020: Countdown to the 2022 World Cup – Migrant Workers’ Rights in Qatar
Keizersgracht 177
1016 DR Amsterdam
IBAN: NL45 TRIO 0198100000
