Lhbti-rechten

De haat tegen lhbti’ers in Polen neemt toe, onder aanvoering van de PiS-regering van Jaroslaw Kaczynski. PiS weet zich in het zwartmaken van lhbti’ers gesteund door de katholieke kerk.

Polen kampt met een toenemende homohaat. De strijd tegen lhbti’ers werd opgevoerd nadat de burgemeester van Warschau, Rafal Trzaskowski, op 19 februari 2019 een belangrijk manifest ondertekende, waarin hij steun en bescherming beloofde aan de lhbti-gemeenschap. Lhbti-organisaties juichten het manifest toe. Een van de zaken die de burgemeester wil invoeren, zijn schoollessen tegen discriminatie. Daarbij komen ook genderidentiteit en seksuele geaardheid aan de orde. Partijleider Kaczynski is hier mordicus tegen. Sommige PiS-politici repten meteen over het gevaar van ‘masturberende kleuters’ als gevolg van de lessen.

Lhbti-vrije-zones

Het manifest ontketende ook een nieuwe haatcampagne tegen de Poolse homogemeenschap. In de aanloop naar de parlementsverkiezingen van 2019 beloofde de PiS-partij de Poolse bevolking te beschermen tegen lesbiennes, homo- en biseksuelen, transgender en intersekse personen (lhbti). Jaroslaw Kaczynski schilderde hen af als een bedreiging voor het traditionele gezin, de Poolse identiteit en de staat. De conservatieve krant Gazeta Polska deelde stickers uit met ‘lhbt-vrije-zone’. Het bestuur van Swidnik noemde het stadje in maart 2019 de eerste lhbt-vrije-zone. Inmiddels is een derde van het Poolse grondgebied een zelfverklaarde lhbt-vrije-zone. Als gevolg hiervan werden EU-subsidies gestopt en de samenwerking met Europese zustersteden beëindigd.

De Europese Commissie startte in 2021 een strafprocedure tegen Polen vanwege het anti-lhbti-beleid. Als reactie op de lhbti-vrije-zones riep het Europees Parlement de EU in maart 2021 uit tot een vrijheidszone voor lhbti’ers. De Europese Commissie bevroor in september 2021 ook 120 miljoen euro aan coronasteun aan Polen. Hierdoor krijgen vijf regio’s in Polen geen Europese coronasteun als straf voor het stigmatiseren van de lhbti-gemeenschap.

In een reactie hierop besloot het regiobestuur van de provincie Swiety Krzyz op 22 september 2021 om de lhbti-vrije zone af te schaffen.

Katholieke kerk

PiS weet zich in het zwartmaken van lhbti’ers gesteund door de katholieke kerk. Aartsbisschop Marek Jedraszewski van Krakau verklaarde dat Polen wordt geteisterd door een ‘regenboogplaag’. Hij vergeleek organisaties die opkomen voor de belangen van lhbti’ers met de ‘rode plaag’ van het communisme. Eerder liet de Poolse Conferentie van Bisschoppen een verklaring uitgaan waarin ze stelde dat lhbti’ers ‘niet alleen volkomen strijdig zijn met de Europese beschaving, maar dat als zij de basis van sociale normen worden, een gevaar zijn voor de toekomst van ons continent’.

Activisten die in opstand kwamen tegen de door de staat en de kerk gepropageerde homofobie werden beschuldigd van het beledigen van religieuze gevoelens, waar tot twee jaar gevangenisstraf op staat.

Het verhaal van Elzbieta, Anna en Joanna

De drie Poolse activisten Elzbieta, Joanna en Anna werden in juli 2020 aangeklaagd voor het verspreiden van posters met daarop de maagd Maria afgebeeld met een halo in regenboogkleuren, het internationale lhbti-symbool. Ze konden tot 2 jaar cel krijgen terwijl ze geen enkel misdrijf hadden begaan. Ze kwamen alleen op voor lhbti-rechten in een klimaat van haat en discriminatie. Een Poolse rechtbank sprak hen op 2 maart 2021 dan ook vrij van het ‘beledigen van religieuze gevoelens’. Maar de aanklager ging in hoger beroep tegen de vrijspraak. Op 12 januari 2022 werd uiteindelijk het beroep tegen de vrijspraak van drie Poolse activisten door de Poolse rechtbank afgewezen.

Acties voor de vrouwen

Sinds de rechtszaak tegen Elzbieta, Joanna en Anna begon zijn wereldwijd meer dan 250.000 mensen voor hen in actie gekomen. Ze riepen de autoriteiten op de aanklachten tegen hen in te trekken. In acht verschillende Nederlandse steden zetten stadsteams acties op om handtekeningen te verzamelen onder een petitie waarin de Poolse autoriteiten werden opgeroepen te stoppen met de vervolging van de drie vrouwen. Op 4 november 2021 boden we de petitie met ruim 44.000 handtekeningen aan bij de Poolse ambassade. Ook ondersteunde een groep Nederlandse katholieken een open brief aan de Poolse openbaar aanklager om hun solidariteit te tonen met de drie vrouwen.