Rol van de gemeenten
De gemeente moet het demonstratierecht beschermen. Toch werden in de afgelopen jaren diverse demonstraties onterecht verboden of ingeperkt. Burgemeesters beperkten demonstraties uit vrees voor ongeregeldheden, of vanwege overlast voor omstanders, winkelend publiek of het verkeer. Een demonstratie mag enige hinder veroorzaken.
Amnesty signaleert ook dat er nog veel praktische obstakels zijn om een demonstratie te organiseren; gemeenten vragen bijvoorbeeld veel gegevens op die niet per sé noodzakelijk zijn om een goed verloop van de demonstratie mogelijk te maken. Of eisen van een organisatie dat zij zelf verkeersregelaars of beveiligers inhuurt. Dit vormen allemaal onnodige drempels voor het organiseren van een protest.
Om het demonstratierecht op lokaal niveau beter te waarborgen heeft Amnesty het Manifest Demonstratierecht opgesteld. Lokale campagneteams gaan met hun gemeente in gesprek om verbeteringen aan te brengen, zodat iedereen die in die gemeente wil demonstreren op een eenvoudige manier gebruik kan maken van het demonstratierecht. Gemeenten die het Manifest Demonstratierecht ondertekenen zeggen toe de regels en de praktijk in lijn te brengen met de mensenrechten.
Manifest Demonstratierecht
Amnesty International roept gemeenten op om de mensenrechten te respecteren en het demonstratierecht te beschermen. De gemeente moet demonstraties zoveel mogelijk ruimte bieden en ze beschermen tegen bedreiging en geweld door anderen. Het demonstratierecht beschermt ook demonstraties die aanstoot of enige overlast geven. Daarom vragen we gemeenten het Manifest Demonstratierecht te ondertekenen. Wil jij dit manifest ook onder de aandacht brengen in jouw gemeente? Meld je dan aan voor een van de actieteams als activist of stuur een mail naar demonstreren@amnesty.nl
Demonstratierecht is een mensenrecht
De burgemeester ziet demonstraties niet primair als een veiligheidsrisico, maar als de uitoefening van een mensenrecht. De burgemeester spant zich maximaal in om dit recht te beschermen en te faciliteren. De burgemeester is terughoudend bij het opleggen van beperkingen. Hierdoor kan iedereen in de gemeente demonstreren zonder daarbij op onnodige barrières te stuiten.
De kennisgevingsprocedure – een open dialoog
De gemeente nodigt demonstranten uit om hun demonstratie aan te melden aan de hand van een laagdrempelige kennisgevingsprocedure. Ze vraagt geen onnodige informatie op en creëert de optimale omstandigheden voor een gelijkwaardig en open gesprek. Beide partijen kunnen zich goed voorbereiden, wat de kans vergroot op een soepel verloop van de demonstratie. Uitgangspunt is dat de demonstratie vreedzaam is.
De gemeente behandelt alle demonstraties en organisatoren gelijk en neutraal.
De gemeente heeft getrainde medewerkers die goed op de hoogte zijn van het demonstratierecht. Zij zijn beschikbaar voor overleg met en ondersteuning van organisatoren van demonstraties.
Maximale ruimte voor vreedzame demonstraties
De burgemeester kondigt alleen een noodbevel ter beëindiging van een demonstratie af als er sprake is van ernstige wanordelijkheden of (de vrees voor het ontstaan van) een ramp, en er bovendien onvoldoende politie beschikbaar is om dit gevaar af te wenden. De gemeenteraad toetst de beslissing van de burgemeester.
Politie vraagt niet om het ID van vreedzame demonstranten. De politie treedt zichtbaar en proactief op tegen de (mogelijke) dreiging van geweld van een vijandig publiek, om zodoende de demonstratie te beschermen.
De politie staat onder gezag van de burgemeester en beperkt of beëindigt niet zelfstandig een demonstratie.
Tekst Manifest Demonstratierecht
Wij willen dat iedereen die in onze gemeente wil demonstreren, gebruik kan maken van het demonstratierecht. Als gemeente zorgen wij ervoor dat de regels en de praktijk in lijn zijn met de mensenrechten. Dat betekent concreet:
- De termijn en aanmeldprocedures voor de kennisgeving zijn laagdrempelig en toegankelijk voor iedereen.
- De kennisgeving is het startpunt voor een open dialoog. De wensen van de demonstranten/organisatie staan hierbij zoveel mogelijk voorop.
- Elke demonstratie is anders. De gemeente beoordeelt elke demonstratie apart.
- De gemeente spant zich in om elke demonstratie mogelijk te maken. Ook als deze niet of te laat is aangemeld. Geen kennisgeving, of een te late kennisgeving, is nooit de reden om een demonstratie te beperken, laat staan te verbieden.
- De gemeente legt alleen beperkingen op die strikt noodzakelijk zijn voor de openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.
- De burgemeester motiveert eventuele voorschriften tijdig.
- De burgemeester geeft alleen in zeer uitzonderlijke situaties een noodbevel af.
- De politie beschermt elke vreedzame demonstratie.
- Na afloop van een demonstratie gaat de gemeente met alle betrokkenen in gesprek om het verloop te evalueren en te kijken waar het beter kan.
- De gemeenteraad evalueert het gevoerde beleid rond demonstraties.
- Medewerkers van de gemeente, inclusief de politie, zijn goed op de hoogte van de mensenrechten en wettelijke kaders van het demonstratierecht.
De gemeente staat ervoor open om over deze punten in gesprek te blijven.
