Özils terechte tweet over de Oeigoeren

Als ‘fake news’ bestempelde Beijing de tweet van Arsenal-voetballer Mesut Özil waarin hij de heropvoedingskampen waar honderdduizenden Oeigoeren in gevangenzitten aan de kaak stelde. Vervolgens werd de wedstrijd tussen Arsenal en Manchester City niet op de Chinese staatstelevisie uitgezonden. Maar hoe fake is dit nieuws?

Amnesty sprak met meer dan vierhonderd mensen die buiten China wonen en die in heropvoedingskampen werden gemarteld of van wie de familie in Xinjiang wordt vermist. Ook bestudeerden we satellietbeelden van de kampen en overheidsdocumenten. Lees hier wat er echt aan de hand is:

1. Massale opsluiting in heropvoedingskampen

Naar schatting een miljoen mensen, voornamelijk moslims zoals de Oeigoeren, zitten vast in heropvoedingskampen in de regio Xinjiang.

2. Wrede behandeling

In de kampen worden de mensen geïndoctrineerd en gemarteld. Ook moeten ze politieke liederen en ‘Lang leve Xi Jinping’ zingen, anders krijgen ze zware straffen.

3. Gevangenen tot wanhoop gedreven

De autoriteiten besluiten wanneer iemand ‘getransformeerd’ is. Is er onvoldoende ‘vooruitgang’, dan wordt de gevangene gestraft door hem of haar bijvoorbeeld eten te onthouden, in een isoleercel te plaatsen of in elkaar te slaan. Er zijn sterfgevallen bekend, waaronder zelfmoorden.

4. Propaganda

China heeft Özil uitgenodigd naar Xinjiang te komen om de situatie met eigen ogen te zien. De Chinese overheid heeft al talloze propagandareisjes georganiseerd voor onwetende buitenlanders, terwijl onafhankelijke VN-rapporteurs de regio niet mogen bezoeken en journalisten amper toegang krijgen of worden lastiggevallen. Lokale ambtenaren wordt opgedragen de kampen geheim te houden.

5. Zogenaamde antiterrorisme-maatregelen

Beijing legitimeert deze extreme maatregelen omdat ze nodig zouden zijn om terrorisme en extremisme tegen te gaan. Hoewel er in het verleden aanslagen zijn gepleegd door Oeigoeren, rechtvaardigen deze nog niet de vergaande onderdrukking van een hele bevolkingsgroep.

6. Uitroeien cultuur

De vervolging van Oeigoeren is verscherpt sinds 2017, toen er een wet werd geïntroduceerd waarin allerlei geloofs- en cultuuruitingen werden bestempeld als extremistisch. Dat kan zijn het dragen van een baard, het niet drinken van alcohol, het niet kijken naar de staatstelevisie of het dragen van een hoofddoek.

7. Politiestaat

Xinjiang hangt vol met camera’s met gezichtsherkenning, die worden ondersteund door kunstmatige intelligentie en een DNA-databank. Zogenaamde veiligheidscontroles zijn aan de orde van de dag, waarbij mobiele telefoons worden doorgelicht. De overheid leest mee op sociale media-apps.

8. Familieleden verdwenen

Mensen weten niet waar hun vermiste familielid is. Als ze zich daarover uitspreken, riskeren ze zelf gevangen te worden gezet. Mensen die gevlucht zijn uit Xinjiang hebben de banden met hun familie verbroken om ze niet in gevaar te brengen. De familieleden kunnen anders worden opgepakt.

9. Een donkere schim uit het verleden

De huidige situatie doet denken aan de donkerste dagen van het Mao-bewind. Toen verdwenen ook mensen massaal in kampen waar ze gehersenspoeld en gemarteld werden. Ook werden velen naar de beruchte werkkampen gestuurd.

10. Een belangrijke stellingname

Özil heeft de moedige stap gezet om zich uit te spreken tegen de brute onderdrukking in Xinjiang. Hoewel Arsenal niet wettelijk verplicht is om Özil publiekelijk te steunen, is het van groot belang dat hij zijn mening wel vrij kan uiten.