Online ‘extremisme’ in Rusland
Je vrouw of kinderen in elkaar slaan? In Rusland kom je hier met een relatief lichte straf vanaf. Plaats je echter een onschuldig meme op het internet, waarin je de uit de dood verrezen Jon Snow, het populaire personage uit Game of Thrones, vergelijkt met Jezus, dan geld je als extremist en hangt je een celstraf van vijf jaar boven het hoofd.
Dit lot van de 19-jarige Danill Markin zorgde wereldwijd voor grote verontwaardiging. Hoe kan het zijn dat een jonge filmstudent als extremist wordt bestempeld omdat hij een paar spotplaatjes over het orthodoxe geloof op het internet zette?
Geen humor
Helaas heeft dit niet alleen te maken met een gebrek aan gevoel voor humor van de Russische autoriteiten, maar ook met hun wens om het land strak te leiden. Kritische stemmen vormen daarvoor een groter gevaar dan plegers van huiselijk geweld. Zo kan het gebeuren dat huiselijk geweld uit het strafrecht is gehaald en de wet tegen extremisme stelselmatig werd aangescherpt. Het aantal aanklachten wegens extremisme is in de afgelopen vier jaar vervijfvoudigd.
De Russische overheid begint nu zelf ook wel een beetje het absurde van deze situatie in te zien. Daar was wel wat druk van buiten, maar zeer zeker ook van binnen voor nodig. Zo riep de internetgigant Mail.ru, eigenaar van onder ander het Russische Facebook Vkontakte op om ‘Diegenen die van extremisme beschuldigd worden vanwege het posten, delen of liken van memes op sociale media milder te behandelen.’
Halve maatregel
President Poetin komt nu voor het eerst met een voorstel waardoor dit soort online ‘extremistische overtredingen’ minder hard bestraft worden. Als je nu in een jaar tijd maar één keer beschuldigd wordt van extremisme, dan word je niet meer volgens het strafrecht, maar volgens het civiele recht vervolgd. Hierdoor zou je er doorgaans met een boete of werkstraf vanaf komen. Ga je meerdere keren per jaar de fout in, dan blijf je strafrechtelijk vervolgd worden.
‘Dit is slechts een halve maatregel’, volgens Natalia Zviagina, Amnesty’s Rusland directeur. ‘Dit lost de belangrijkste problemen van de anti-extremisme wetgeving niet op. De willekeur in het gebruik van de wetgeving om dissidente stemmen aan te pakken zal blijven bestaan.’
Nog voor het einde van het jaar zal het parlement gaan stemmen over de voorstellen van president Poetin. Gevoel voor humor verander je niet zo gauw. Maar hopelijk wel de strafmaat voor Daniil Markin, en vele andere kritische geesten.
