Nederland moet inzet voor mensenrechtenverdedigers Saudi-Arabië fundamenteel herzien

Uit het vandaag door Amnesty International gepubliceerde rapport Spreken is Zilver, Zwijgen blijft Fout blijkt dat het huidige Nederlandse beleid van stille diplomatie geen enkel positief effect heeft gehad op de situatie van mensenrechtenverdedigers in Saudi-Arabië.

Na de vermoedelijke moord op de Saudische journalist Jamal Khashoggi in het Saudische consulaat in Istanbul besloot Nederland gisteren om een grote handelsmissie naar Saudi-Arabië (voorlopig) op te schorten. Nederland zou dit moment moeten aangrijpen om zich publiekelijk uit te spreken voor de vrijlating van Saudische mensenrechtenverdedigers, die enkel vastzitten omdat ze gebruik maakten van hun recht op vrije meningsuiting, en het beleid ten aanzien van Saudi-Arabië fundamenteel te herzien.

Toenemende repressie

De afgelopen jaren is de Saudische mensenrechtenbeweging gedecimeerd. Tal van onschuldige activisten zitten lange gevangenisstraffen uit, en vrouwenrechtenactivisten hangt tientallen jaren gevangenisstraf boven het hoofd. De reactie van Nederland op deze toenemende repressie heeft zich de afgelopen jaren beperkt tot het “delen van zorgen” met de Saudische autoriteiten.

‘Nederland moet stoppen met het doen van halfslachtige uitspraken over het arresteren van onschuldige activisten. Willen we zorgen dat Saudische activisten de moed blijven houden om zich in te zetten voor mensenrechten dan zal de internationale gemeenschap, waaronder Nederland, nu met volle overtuiging tot de vrijlating van mensenrechtenactivisten op moeten roepen,’ zegt Eduard Nazarski, directeur van Amnesty International Nederland.

Geen effect stille diplomatie

Sinds 2011 monitort Amnesty de Nederlandse inspanningen voor Saudische mensenrechtenverdedigers. In het laatste rapport uit 2015 concludeerde Amnesty al dat de Nederlandse inzet in nevelen bleef gehuld en dat Nederland en de EU de Saudische autoriteiten nooit publiekelijk oproepen tot de vrijlating van mensenrechtenverdedigers. Amnesty’s nieuwe rapport concludeert dat Nederland zich, ondanks de groeiende repressie, blijft beroepen op het feit dat stille diplomatie effectiever zou zijn. De Nederlandse regering staaft deze claim niet met feiten.

Geen oproep tot vrijlating

De afgelopen drie jaar werden zes prominente mensenrechtenverdedigers veroordeeld tot lange gevangenisstraffen en tenminste 13 activisten werden opgepakt tijdens een golf van arrestaties in 2018. Nederland riep in geen van de gevallen op tot hun vrijlating. Ook de deportatie van mensenrechtenverdediger Mohammed al-Otaibi en de ontvoering van vrouwenrechtenactivist Loujain al-Hathloul van Abu Dhabi naar Saudi-Arabië veroordeelde Nederland niet.

Vrouwenrechtenactivisten

De Nederlandse ambassadeur twitterde eerder dit jaar enthousiast over het nieuw verkregen recht voor vrouwen op autorijden, maar wijdde geen enkele tweet aan de arrestatie van diegenen die voor dit recht hebben gestreden. ‘Door te zwijgen op het moment dat Saudi-Arabië vrouwenrechtenactivisten arresteert, laat Nederland deze vrouwen in de steek en laat Nederland haar principes en waarden varen uit angst voor handelsbelangen’ zegt Nazarski.

Handelsmissies

Amnesty is niet tegen handelsmissies naar Saudi-Arabië. Maar Nederland heeft tegelijkertijd wel een verantwoordelijkheid om op te komen voor mensenrechtenactivisten. Het huidige Nederlandse beleid draagt eraan bij dat de Saudische autoriteiten ongestraft kunnen doorgaan met de onderdrukking. Saudi-Arabië heeft belang bij een goede relatie met Nederland, want het heeft buitenlandse investeringen nodig. Nederland zou die positie moeten gebruiken om zich publiekelijk in te zetten voor mensenrechtenverdedigers in Saudi-Arabië.