Autoriteiten van Madagaskar moeten Antandroy-bevolking beschermen

Vandaag publiceert Amnesty International een nieuw onderzoek naar de Antandroy-bevolking van Madagaskar. Deze mensen zien zich sinds 2017 gedwongen hun huizen te ontvluchten vanwege hongersnoden veroorzaakt door droogte in de Androy-regio in het zuiden van Madagaskar. De autoriteiten van het land slagen er niet in de Antandroy te beschermen en steunen.

• De regering van Madagaskar schendt recht op bewegingsvrijheid en keuze van woonplaats van de intern ontheemde Antandroy. 
• Uit onderzoek van Amnesty International blijkt een 1.500 km lange overlevingstocht van de Antandroy. 
• Frans koloniaal beleid heeft bijgedragen aan de kwetsbaarheid van de Antandroy voor droogte door klimaatverandering.   

Het rapport “That Suffering Haunts Me Even Here” – The Struggle for Human Rights of the Antandroy People Displaced by Climate Change from Southern Madagascar beschrijft hoe de Antandroy-bevolking gedwongen naar andere gebieden in het land moest trekken op zoek naar betere leefomstandigheden. Veel van de intern ontheemde mensen (IDP’s) moesten een zware tocht van 1.500 km maken naar de noordelijke regio Boeny.  

“De regering laat de Antandroy telkens in de steek”, zegt Tigere Chagutah van Amnesty International. “Van een falende aanpak van de gevolgen van de droogte in het zuiden van het land, tot een gebrek aan bescherming en steun voor intern ontheemde mensen.” 

“Madagaskar moet meer doen om zijn reactie op klimaatverandering te verbeteren. De staat moet dringend nationaal en lokaal beleid ontwikkelenom door droogte veroorzaakte ontheemding aan te pakken, en prioriteit geven aan de mensenrechten en behoeften van de ontheemde Antandroy .” 

Wortels in de Franse koloniale tijd 

De door de droogte veroorzaakte ontheemding van mensen in het zuiden van Madagaskar heeft zijn wortels in de Franse koloniale tijd: toen werd de cochenilleluis (parasiet) geïntroduceerd om de opuntia monacatha (een aan de droogte aangepaste cactus in het gebied) uit te roeien. Dit beleid heeft bijgedragen aan de kwetsbaarheid van de Antandroy voor droogte, die de regering van Madagaskar en wetenschappers de afgelopen jaren in verband hebben gebracht met de wereldwijde klimaatverandering. De effecten van klimaatverandering leiden de laatste jaren tot extremere droogte, waarvoor mensen op de vlucht slaan naar andere delen van het land. 

Oproep Amnesty International

“Madagaskar levert nauwelijks een bijdrage aan de wereldwijde CO2-uitstoot, maar de Antandroy-bevolking is slachtoffer van een crisis die deels is gecreëerd door de acties van vervuilende rijke landen en het Franse koloniale tijdperk. Frankrijk moet haar historische rol in deze crisis onder ogen zien en gerechtigheid en herstel bieden voor de koloniale impact op de Antandroy. Rijke landen die vervuilen moeten Madagaskar financieel ondersteunen met subsidies en de levering van milieuvriendelijke technologieën.”  

Methodologie

Amnesty International bezocht zes dorpen van ontheemde Antandroy en het belangrijkste busstation waar mensen aankomen. Amnesty-onderzoekers interviewden 122 intern ontheemde mensen, en spraken daarnaast ook met leden van de regering, lokale en internationale organisaties, academici en klimaatwetenschappers, en analyseerden satellietbeelden. 

In een reactie op het onderzoek gaf de regering aan de aanpak van de droogte in het zuiden van Madagaskar te willen verbeteren. Ze legde ook uit dat plannen voor een lokale managementstrategie voor ontheemding waren vertraagd, deels door beperkte logistieke en financiële middelen. In de reactie werd echter niet ingegaan op de verantwoordelijkheid van Frankrijk voor de koloniale periode, de gedwongen uitzettingen van 2021, of het niet-geschikte testgebied voor het herhuisvesten van mensen uit 2023.

Een gevaarlijke reis

Tussen 2018 en 2024 zagen ongeveer 90.000 mensen uit het zuiden van Madagaskar, voornamelijk de Antandroy, zich gedwongen hun voorouderlijk gebied te verlaten vanwege hongersnood die veroorzaakt werd door aanhoudende droogte. 

Mensen die Amnesty interviewde, vertelden over de lange en zware reis van Androy naar Boeny. De meeste mensen reisden zo’n 1.500 kilometer met de bus. Velen van hen moesten geld lenen, hun bezittingen verkopen, onderweg stoppen om te werken of hun familie om geld vragen om de reis te kunnen betalen. 

Tijdens de reis liepen mensen het risico op uitbuiting. Lia vertelde aan Amnesty dat buschauffeurs haar dwongen seks met hen te hebben in ruil voor een plek in de bus. 

Masoandro, een 48-jarige man vertelde: “Ik onderhandelde met de chauffeur. Om hem te kunnen terugbetalen, nam hij mijn zoon aan om een jaar lang als herder voor hem te werken. De schuld aan de chauffeur was 220.000 Malagasy Ariary (ongeveer 43 euro). Mijn zoon deed dit omdat hij geen keus had, want de chauffeur bedreigde ons met de gevangenis als we de schuld niet zouden terugbetalen.” 

Bij aankomst in Boeny 

Eenmaal in Boeny, kregen de mensen geen steun van de regering, zoals toegang tot land om op te wonen.De gouverneur van Boeny, Mokthar Andriatomanga vertelde Amnesty International: “Al het beschikbare land is al toegewezen aan de lokale gemeenschap.”  

De regering bood geen steun of alternatieve woonplaatsen. In plaats daarvan zette de regering tussen april en juli 2021 gedwongen Antandroy-mensen uit huizen die ze hadden gebouwd op land binnen een gebied dat was aangewezen als herbebossingsgebied aan de grens met het Ankarafantsika Nationaal Park. Dat schendt hun recht op adequate woonruimte. 

Betro, een 28-jarige vrouw die negen maanden zwanger was, vertelde hoe ze in juli 2021 werd verrast door een ontruiming. De gendarmes bestormden een kerk waar ze aan het bidden was: “Ik schrok toen zo, toen ik hen zag, dat mijn bevalling op gang kwam en ik vluchtte. De navelstreng was nog niet eens doorgeknipt…De staat deed niets…Ze arresteerden alleen maar mensen.” 

Het falen van de autoriteiten om de benarde situatie van de Antandroy en de onderliggende oorzaken ervan aan te pakken, heeft ertoe geleid dat families uit elkaar zijn gehaald. De overheid of hulporganisaties bieden geen enkele steun voor hereniging. 

Reny, 46 jaar, zei: “Degenen die sterk genoeg zijn om te werken en geld te verdienen, vertrekken naar Boeny. Degenen met kinderen, en de zwakkeren, blijven achter.” 

Amnesty International roept de regering van Madagaskar op om ervoor te zorgen dat alle uitzettingen volgens internationale mensenrechten verlopen. 

In een openluchtgevangenis gezet 

De regionale overheid van Boeny heeft een herhuisvestingsplek opgebouwd, met 33 kleine hutten met lekkende muren, waardoor de regen, wind en hitte binnenkomen. De locatie heeft geen basisvoorzieningen. Tijdens het regenseizoen stijgt het water in de nabije rivier de Kamoro, waardoor de plek wordt omringd door snelstromend water met krokodillen. Dit blokkeert de toegang tot essentiële diensten als markten, apotheken, ziekenhuizen en scholen. In 2023 werd een man door een krokodil gedood en verdronk een andere man terwijl ze probeerden de rivier over te steken.  

Mandry, moeder van acht kinderen, vertelde gefrustreerd: “Wat kunnen we zeggen? Er is niet veel dat we kunnen doen. Als we ziek worden, gaan we dood, want we kunnen dat water niet oversteken – we hebben geen geld voor een pirogue (een kleine boot).” 

In januari 2025 stierf een pasgeboren baby, Anakaondry, nadat haar moeder, zwak geworden door een gebrek aan voedsel en water, geen borstvoeding meer kon geven.  

Ondanks deze omstandigheden, schat de regionale overheid dat iedere week ongeveer honderd ontheemde Antandroy in de regio arriveren. 

“Niet alleen Madagaskar is verantwoordelijk voor het steunen en beschermen van de Antandroy”, zegt Tigere Chagutah. “Regionale en internationale partners, zoals de SADC (Southern African Development Community), de Afrikaanse Unie, de Verenigde Naties, en ook humanitaire organisaties, moeten middelen mobiliseren om deze veranderingen te versnellen.”