Kabinet laat kans liggen om Wiv mensenrechtenproof te maken

Na de uitslag van het referendum over de Sleepwet drong Amnesty International er bij het kabinet op aan om recht te doen aan de tegenstem. Afgelopen vrijdag maakte het kabinet bekend hoe zij van plan is om de wet aan te passen. Helaas zijn de voorgestelde aanpassingen te marginaal om de wet mensenrechtenproof te maken.

De wet die op 1 mei in werking moet treden is inhoudelijk onvoldoende verbeterd. Het is nu aan het parlement om te zorgen voor verbeteringen die echt recht doen aan de zorgen van miljoenen Nederlanders, te beginnen met het debat morgen over de uitslag van het referendum in de Tweede Kamer.

Delen van ongefilterde gegevens blijft mogelijk
Een van de belangrijkste zorgen van Amnesty en andere organisaties is dat de wet het delen van ongefilterde data met buitenlandse diensten mogelijk maakt. Ongefilterde gegevens zijn gegevens waarvan de diensten niet precies weten waar ze over gaan en welke risico’s het delen daarvan met zich meebrengt. Het uitwisselen van deze gegevens blijft ondanks de voorgestelde wijzigingen van het kabinet gewoon mogelijk.

Wel wil het kabinet de overgangsperiode verkorten waarin met diensten kan worden samengewerkt en ongefilterde gegevens mogen worden uitgewisseld, zonder dat daaraan voorafgaand een aantal criteria zijn gewogen, zoals eerbiediging van mensenrechten of professionaliteit en betrouwbaarheid van de buitenlandse dienst.

Tegelijkertijd lijkt er niets te veranderen aan de mogelijkheid om in urgente gevallen ongefilterd gegevens te delen met diensten waarmee geen samenwerking is (op basis van artikel 64). En zelfs als er afspraken worden gemaakt over waarvoor de ontvangende geheime dienst de gegevens mag gebruiken, is het onmogelijk daar toezicht op te houden. Bovendien kunnen landen de ontvangen data bijvoorbeeld langdurig opslaan, ook nadat de samenwerking beëindigd is.

Daarom zegt Amnesty: deel nooit ongefilterde gegevens met buitenlandse diensten.

Het sleepnet staat nog overeind
In plaats van drie jaar mogen de data die via het sleepnet verzameld zijn maximaal drie keer een jaar bewaard worden. Voor de verlenging moet de minister toestemming geven. Dit is een verbetering, maar het fundamentele bezwaar staat nog overeind: de wet maakt nog steeds mogelijk dat de diensten stelselmatig en op grote schaal gegevens kunnen verzamelen van mensen die geen bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. De toevoeging van een zin in de wet dat dit zo gericht mogelijk moet gebeuren doet daar niets aan af.

Daarom zegt Amnesty: schrap het sleepnet uit de wet.

Aan het toezicht is niets veranderd
Het kabinet heeft geen voorstel gedaan om het niet-bindende toezicht van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten te versterken.

Als de CTIVD constateert dat de geheime diensten hun activiteiten onrechtmatig uitvoeren, dan kan deze niet bevelen de activiteiten te stoppen en de gegevens die onrechtmatig verzameld zijn te vernietigen.

Daarom zegt Amnesty: zorg voor een toezichthouder die bindend over de uitvoering van de activiteiten van de diensten kan oordelen.