Iran: Al meer dan 1.000 mensen geëxecuteerd dit jaar
Tot nu toe hebben de Iraanse autoriteiten dit jaar al meer dan 1.000 mensen geëxecuteerd, het hoogste aantal executies in Iran dat Amnesty International de afgelopen 15 jaar documenteerde. Amnesty International roept de Iraanse autoriteiten op een moratorium (stop) op executies in te stellen.
Ook roept Amnesty International andere staten op om druk uit te oefenen op de Iraanse autoriteiten om alle geplande executies te stoppen.
De eerste negen maanden van dit jaar ligt het aantal executies in Iran al hoger dan het akelige aantal van 972 van vorig jaar.
Woman Life Freedom-demonstraties
Sinds de protesten in Iran in 2022 voor vrouwenrechten , zetten de Iraanse autoriteiten de doodstraf steeds vaker in om mensen te onderdrukken en kritische stemmen het zwijgen op te leggen. Daarnaast is het aantal executies vanwege drugsgerelateerde misdrijven toegenomen.
In 2025 leggen de Iraanse autoriteiten de doodstraf ook op onder het mom van nationale veiligheid in de nasleep van de escalerende vijandigheden tussen Israël en Iran in juni 2025, na de Israëlische militaire aanvallen op Iran.
“De voortdurende escalatie van executies in Iran heeft gruwelijke proporties aangenomen. De Iraanse autoriteiten blijven de doodstraf inzetten als middel van onderdrukking en om kritische stemmen het zwijgen op te leggen”, zegt Heba Morayef van Amnesty International. “Ze vallen het recht op leven hiermee op koelbloedige wijze aan.”
Oproep Amnesty International
“De doodstraf is onder alle omstandigheden weerzinwekkend, en het toepassen ervan op grote schaal na oneerlijke rechtszaken draagt bij aan het onrecht. Onder de mensen die tot doelwit zijn gemaakt, zijn politieke dissidenten, leden van etnische minderheidsgroepen, demonstranten en mensen die ter dood veroordeeld zijn vanwege drugsgerelateerde misdrijven.”
Amnesty International roept de internationale gemeenschap op om onmiddellijk in actie te komen en de Iraanse autoriteiten onder druk te zetten om alle geplande executies te stoppen, alle doodstraffen in te trekken en een moratoriumin te stellen op alle executies, in aanloop naar de afschaffing van de doodstraf. Vanwege de systematische straffeloosheid die heerst voor de willekeurige executies, moeten staten ook Iraanse leiders ter verantwoording roepen.
Oneerlijke processen
Mensen die risico lopen de doodstraf te krijgen zijn mensen die worden veroordeeld voor drugsgerelateerde misdrijven, of vanwege zeer ruime en vage aanklachten zoals “vijandschap tegen God” (moharebeh), “corruptie op aarde” (efsad-e fel-arz) en “gewapende rebellie tegen de staat” (baghi). In veel gevallen verlopen rechtszaken uiterst oneerlijk bij Revolutionaire Rechtbanken.
Uit onderzoek van Amnesty International blijkt steeds weer dat deze Revolutionaire Rechtbanken, die gaan over zaken van nationale veiligheid en drugsgerelateerde misdrijven, niet onafhankelijk zijn en strenge straffen opleggen, zoals de doodstraf, na oneerlijke processen.
Op 17 september 2025 voerden de Iraanse autoriteiten de executie uit van Babak Shahbazi, die door een Revolutionaire Rechtbank ter dood was veroordeeld in mei 2025 na een oneerlijke rechtszaak. De autoriteiten deden nooit enig onderzoek naar zijn beweringen dat hij was gemarteld en mishandeld.
Etnische minderheden
Gemarginaliseerde minderheden in Iran worden extra hard geraakt door de doodstraf, en dan vooral mensen van de Afghaanse, Baluchi en Koerdische gemeenschappen. Ten minste twee Koerdische vrouwen, hulpverlener Pakshan Azizi en dissident Verisheh Moradi, hebben de doodstraf opgelegd gekregen en kunnen worden geëxecuteerd.
Ook Afghanen in Iran worden hard getroffen. Het aantal Afghanen dat werd geëxecuteerd in Iran was meer dan drie keer zo hoog in 2024 (80) dan in 2023 (25). Deze alarmerende trend valt samen met een toename aan racistische en xenofobische uitlatingen van Iraanse autoriteiten en met een toename aan gedwongen uitzettingen van Afghanen naar Afghanistan, ook mensen die geboren werden in Iran en daar al tientallen jaren woonden.
De toename van drugsgerelateerde executies vanaf 2021 zette ook dit jaar door. Dit druist in tegen het internationaal recht, dat het gebruik van de doodstraf voor drugsgerelateerde misdrijven verbiedt.
Spionage voor Israël
Sinds de escalatie van de vijandigheden tussen Israël en Iran dit jaar, roepen hooggeplaatste Iraanse leiders, zoals Gholamhossein Mohseni Eje’i, het hoofd van justitie, op tot versnelde rechtszaken en executies voor het “steunen” of “samenwerken met vijandige staten zoals Israël. Het Iraanse parlement heeft ook wetsvoorstel aangenomen, die het gebruik van de doodstraf zou uitbreiden, onder meer voor vage aanklachten op het gebied van de nationale veiligheid zoals “samenwerking met vijandige regeringen” en “spionage”.
Sinds 13 juni 2025 zijn ten minste tien mannen geëxecuteerd voor politiek gemotiveerde aanklachten. Onder hen waren ten minste acht mannen die beschuldigd waren van spionage voor Israël.
Nog veel andere mensen lopen risico op executie voor soortgelijke politiek gemotiveerde aanklachten. Onder hen de Zweeds-Iraanse academicus Ahmadreza Djalali, en vrouwenrechtenverdediger Sharifeh Mohammadi.
Altijd tegen de doodstraf
Amnesty International is in alle gevallen tegen de doodstraf. De doodstraf is een schending van het recht op leven zoals is vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Lees meer over waarom Amnesty altijd tegen de doodstraf is.
