Geweld en onmenselijke behandeling in gevangenissen in Hongkong

Voormalige gevangenen getuigen in een nieuw onderzoek van Amnesty International over onmenselijke en vernederende omstandigheden in gevangenissen. Amnesty roept de autoriteiten van Hongkong op om dringend onderzoek te doen naar de situatie in de gevangenissen.

Negen gevangenen die tussen 2016 en 2023 gevangen zaten, vertelden over lichamelijk geweld, langdurige eenzame opsluiting, slechte hygiënische omstandigheden en gevaarlijk hoge temperaturen in de zomer tijdens hun detentie in elf gevangenissen in Hongkong.

“Deze verhalen van voormalige gevangenen over het gevangenisleven in Hongkong onthullen een patroon van mishandeling met zware mentale en fysieke schade tot gevolg. Hier moet onmiddelijk een onderzoek naar komen”, zegt Sarah Brooks, van Amnesty International.

“Het blootstellen van gevangenen aan extreme hitte, onhygienische omstandigheden en gewelddadige straffen komt neer op wrede, onmenselijke of vernederende behandeling en kan volgens het internationaal recht neerkomen op marteling. De regering van Hongkong moet een einde maken aan deze cultuur van misbruik en ervoor zorgen dat degenen die verantwoordelijk zijn voor mensenrechtenschendingen in de gevangenissen ter verantwoording worden geroepen.”

De autoriteiten van Hongkong hebben in reactie op Amnesty de beschuldigingen “kwaadaardige laster” genoemd.

“Ik hoorde geschreeuw en het geluid van een ‘kippenvleugel’”

Tony Chung, een politiek activist die van oktober 2020 tot april 2022 in voorarrest zat in de Pik Uk Correctional Institution voor minderjarigen, vertelde Amnesty International dat geweld door gevangenbewaarders tegen gevangenen heel gewoon was.

“Soms, als bewakers ontevreden waren over een gevangene, brachten ze die gevangene naar een gang zonder cameratoezicht, en dan hoorde ik de gevangene schreeuwen en het geluid van een ‘kippenvleugel’”, zei hij. ‘Kippenvleugel’ is een term om te beschrijven hoe bewakers met hun ellebogen op de schouderbladen van gevangenen slaan, een methode die bedoeld is om zichtbare blauwe plekken te voorkomen.

Peter*, die sinds 2016 in dezelfde inrichting vastzat voor demonstratiegerelateerde overtredingen, zei dat hij op zijn eerste dag door een gevangenbewaarder werd mishandeld omdat hij niet wist hoe hij het personeel op de juiste manier moest aanspreken.

“In jeugdgevangenissen moeten gevangenen specifieke zinnen gebruiken om hun naam door te geven en hun identiteitskaart voor hun borst houden”, zei hij. “Ik wist dat niet omdat ik nieuw was, dus kreeg ik acht klappen in mijn gezicht als straf.”

Peter zei dat lijfstraffen door bewakers in de jeugdgevangenis werden gebruikt om hun autoriteit te doen gelden en angst in te boezemen.

“Je kon geslagen worden als je deken niet netjes was opgevouwen of als je handen niet recht genoeg waren terwijl je stond”, zei hij. “Ik moest eens het reglement van de gevangenis uit mijn hoofd leren toen ik plotseling werd opgedragen het achterstevoren op te zeggen. Voor elk fout woord kreeg ik een klap op mijn voetzolen. Aan het eind waren mijn voeten paars.”

De verhalen van de gevangenen lijken eerdere beschuldigingen van geweld door medewerkers van de Correctional Services Department (CSD) te bevestigen. In 2017 interviewde een Hongkongse media-outlet 50 voormalige jeugdgevangenen. Zij beschreven extreme lichamelijke en psychologische mishandeling door CSD-beambten. Zo werden ze geslagen en moesten ze urine drinken en uitwerpselen opeten. In 2020 zouden tientallen jeugdige gevangenen zijn geslagen door een bewaker nadat ze een protestlied hadden gezongen.

“We moesten volledig naakt in de cellen zijn”

De zomers in Hongkong zijn extreem heet en vochtig, met middagtemperaturen die vaak boven de 31 °C uitkomen. De pro-democratische online radiopresentator “Giggs” Edmund Wan zat in 2021 ongeveer 20 maanden in voorlopige hechtenis in de Stanley-gevangenis. Hij vertelde Amnesty International dat de cel in de zomermaanden “als een oven” was en dat het voelde alsof het “meer dan 40 °C” was.

“Elke avond voordat we terugkeerden naar onze cellen, stonden we in de rij bij het toilet van de kantine om met de slang daar water over ons lichaam te gieten om af te koelen”, zei hij. “Maar eigenlijk hielden we onszelf voor de gek. Tegen de tijd dat we van de kantine terugliepen naar de cellen, waren we alweer doorweekt van het zweet.”

Hoewel er in elke cel van de Stanley-gevangenis een elektrische ventilator aan het plafond hing, zei Wan dat deze ventilator volkomen nutteloos was, omdat het gaas eromheen de luchtstroom blokkeerde.

“We moesten volledig naakt zijn in de cellen – zelfs zonder ondergoed. Ik hoorde mensen huilen van de pijn en sommigen moesten vanwege de hitte naar het ziekenhuis worden gebracht”, aldus Wan.

Amy*, zat in de zomer van 2023 in eenzame opsluiting in de Lo Wu Correctional Institution. Zij vertelde dat haar cel geen ramen had en dat ze warmte-uitslag kreeg. “Zelfs de bewakers waren volledig doorweekt van het zweet”, voegde ze eraan toe.

‘Waar je de zon nauwelijks kon zien’

De gevangenisregels van Hongkong staan twee soorten eenzame opsluiting toe, die beide in strijd zijn met internationale normen. Regel 63 staat eenzame opsluiting als strafmaatregel toe voor maximaal 28 dagen bij disciplinaire overtredingen. Regel 68B staat administratieve eenzame opsluiting in eerste instantie toe voor 72 uur en voor een verdere periode van maximaal een maand, voor vage, niet-bestraffende doeleinden.

Tijdens zijn verblijf in Pik Uk zei Chung dat hij minstens drie keer in eenzame opsluiting zat op grond van regel 63. Dit, waren volgens hem eerder vergeldingsmaatregelen dan legitieme disciplinaire maatregelen.

“Ik vertelde een vriend eens tijdens een bezoek dat ik meer dan drie uur lang drilloefeningen moest doen omdat de bewakers vonden dat we ’s nachts te veel lawaai maakten. Mijn vriend plaatste dit op sociale media en een week later doorzochten de bewakers mijn cel en ‘vonden’ een boekenlegger die niet van mij was. Ik werd toen voor straf in eenzame opsluiting geplaatst.“

Zelfs de ”niet-bestraffende eenzame opsluiting” lijkt in de praktijk te worden gebruikt als strafmaatregel.

“Toen ik voor het eerst in de gevangenis kwam, stopten de bewakers me in een kamer en zetten me onder druk om ‘vrijwillig’ papieren te ondertekenen. Hiermee stemde ik in met eenzame opsluiting”, aldus Wan. “Je kunt eigenlijk niet weigeren – ze sluiten je op in een kamer en houden je daar vast totdat je ondertekent.”

Fernando Cheung, een voormalig wetgever die in 2022 in het Lai Chi Kok Reception Centre werd vastgehouden en nu lid is van de raad van bestuur van Amnesty International Hong Kong Overseas, zei dat hij ook zulke documenten moest ondertekenen om “vrijwillig” om eenzame opsluiting te vragen.

De geïnterviewden beschreven het mentale leed dat eenzame opsluiting veroorzaakt.

“Ik zat meer dan 22 uur per dag helemaal alleen opgesloten in een kleine cel”, aldus Wan. “Ik at en ging naar het toilet in de cel. Hoewel ik dagelijks een uur mocht bewegen, mocht ik alleen maar wandelen in een omheinde kooi waar je nauwelijks de zon kon zien.”

Sinds juli 2025 staat het gevangenisreglement het ook toe om iemand in eenzame oplsuiting te plaatsen op grond van artikel 68B, op basis van “het waarborgen van de nationale veiligheid”.

De geïnterviewden zeiden dat gevangenen die waren vastgezet voor ‘politieke’ misdrijven vaker in eenzame oplsuiting werden gezet.

Oproep Amnesty International

Amnesty International roept de autoriteiten van Hongkong op om onmiddellijk concrete maatregelen te nemen om deze misstanden aan te pakken, onder meer door het nodige onderzoek te doen en hervormingen door te voeren om verdere schendingen van de mensenrechten van gevangenen te voorkomen.

De regering moet ook de aanbevelingen van het VN-Comité tegen marteling uit 2016 toepassen, waaronder:

• Een onafhankelijk orgaan oprichten met als taak effectieve onaangekondigde bezoeken te brengen aan alle detentiecentra.
• De maximale duur van eenzame opsluiting verkorten en het gebruik ervan beperken tot een laatste redmiddel, voor een zo kort mogelijke periode. Er moeten duidelijke criteria worden vastgesteld voor beslissingen over eenzame opsluiting, waarin het gedrag, het type en de maximale duur worden aangegeven.
• Het samenstellen en regelmatig publiceren van uitgebreide gegevens over de inzet van eenzame opsluiting, met inbegrip van daarmee verband houdende zelfmoordpogingen en zelfverwonding.

“Het gebruik van eenzame opsluiting als middel voor vergelding en dwang is machtsmisbruik dat kan leiden tot psychologische marteling”,zegt Sarah Brooks.“De regering van Hongkong moet haar praktijken dringend in overeenstemming brengen met internationale normen door ervoor te zorgen dat eenzame opsluiting alleen wordt opgelegd in uitzonderlijke, individuele omstandigheden en als laatste redmiddel.”

Reactie CSD

In reactie op de bevindingen van Amnesty zei de CSD dat zij “de beschuldigingen categorisch weerlegt”. De CSD zei dat zij geen enkele vorm van lichamelijk geweld tolereert, dat eenzame opsluiting alleen wordt opgelegd “in strikte naleving van de wet”, dat zij de “hoogst mogelijke mate van hygiëne” handhaaft en dat “uitgebreide maatregelen” heeft genomen om de gevolgen van het warme weer aan te pakken.

Achtergrond

De CSD van Hongkong beheert momenteel 29 gevangenissen in de stad. In deze instellingen zitten mensen in voorlopige hechtenis die in afwachting zijn van hun proces of vonnis, veroordeelden die hun straf uitzitten en mensen die om immigratieredenen worden vastgehouden.

Naast interviews met voormalige gevangenen heeft Amnesty International ook gesproken met advocaten en onderzoekers met kennis op het gebied van het gevangeniswezen.