Italië: EU Hof van Justitie is het niet eens met Italiaanse bepaling van ‘veilige landen’

Het Europese Hof van Justitie (ECJ) heeft bepaald dat de aanmerking door Italië van bepaalde herkomstlanden van asielzoekers als ‘veilig’ niet overeenkomt met EU-wetgeving. Dit is een tegenslag voor de Italië-Albanië-migratiedeal, waarbij asielzoekers uit veilige herkomstlanden hun asielprocedure in detentiecentra in Albanië kunnen afwachten. 

“Deze belangrijke uitspraak is een zware slag voor de schadelijke Italië-Albanië-Overeenkomst om asielaanvragen van asielzoekers te behandelen in kampen in Albanië”, zegt Adriana Tidona van Amnesty International.  

Asielzoekers uit Bangladesh 

De zaak die diende voor het Europese Hof van Justitie betrof asielzoekers uit Bangladesh die waren overgebracht naar het Gjadër-detentiecentrum in Albanië in 2024. Volgens de Italiaanse wet kwamen ze uit een ‘veilig herkomstland’ en konden ze niet aantonen dat hun land niet veilig was voor hen. Hun asielaanvragen werden daarom afgewezen. Volgens Italiaanse wetgeving mogen asielzoekers uit ‘veilige’ landen in administratieve detentie worden geplaatst in Italië of worden overgebracht naar detentiecentra in Albanië, die worden geleid en gefinancierd door de Italiaanse regering.  

“Het Hof gaf aan dat wanneer een land veilig wordt genoemd, de bepaling de mogelijkheid moet bieden van een effectieve en transparante juridische review, en gebaseerd moet zijn op informatie die toegankelijk is, iets wat Italië op dit moment niet garandeert. Het huidige overbrengen van mensen naar Albanië gebaseerd op het concept van ‘veilige herkomstlanden’ komt daarom niet overeen met de EU-wetgeving.”  

“De uitspraak van het ECJ is een goede wake-up call voor de EU-lidstaten die hun migratiecontrole willen uitbreiden ten koste van de rechten van migranten en vluchtelingen. Er worden belangrijke beschermingsmaatregelen genoemd voor mensen in asielprocedures, die standaard zouden moeten zijn – zowel voor de praktijk in Italië als de implementatie van het EU Pact on Asylum and Migration.”  

Italië-Albanië-Overeenkomst 

Ongeacht dit goede nieuws, schendt de Italië-Albanië-Overeenkomst in zijn geheel de verplichtingen van Italië onder Italiaans, internationaal en EU-recht. De basis van deze overeenkomst vormt automatische detentie, wat willekeurig en onwettig is onder internationaal recht.  

“Deze uitspraak van het Hof versterkt onze oproep aan de Europese Commissie om een gedegen legale analyse uit te voeren naar de naleving van deze overeenkomst van EU-wetgeving.”  

Achtergrond 

Het ECJ gaf aan dat EU-lidstaten landen niet als ‘veilig’ kunnen aanmerken als ze geen voldoende bescherming bieden aan de hele bevolking. Dat komt niet overeen met de Italiaanse regels, die het toestaan landen als ‘veilig’ te beschouwen met uitzondering van bepaalde groepen.  

In 2024 publiceerde Amnesty International een onderzoek waaruit bleek dat asielzoekers en migranten onwettig werden vastgehouden in Italiaanse faciliteiten.