Vijf cultuurtips voor deze lente

De redactie van Wordt Vervolgd leest, luistert en kijkt heel wat af. Dit zijn de aanraders van deze lente.

Schuilkelders en geheugenverlies 

‘Elke oorlog is anders, en toch lijken ze op elkaar’, schrijft Jan Keulen in De oorlog van gisteren. Toen de voormalig correspondent de beelden zag van Oekraïners die schuilen in de metrostations van Kyiv moest hij denken aan de keren dat hij zelf in een schuilkelder zat, in 1982 in Beiroet. Het was een oorlog waar een hele generatie mee opgroeide: als je op zondag het radionieuws aan zette, ging het steevast over de burgeroorlog in Libanon. Keulen berichtte erover op de radio en in de Volkskrant.  

Inmiddels proberen Libanezen de oorlog zo veel mogelijk te vergeten. In 1991 kwam er een amnestiewet: iedereen die had gemoord of gemarteld ging vrijuit. Er is sprake van ‘verplicht geheugenverlies’, stelt Keulen vast. Met zijn boek probeert hij de herinnering aan de oorlog levend te houden. Ook blikt hij terug op andere conflicten in het Midden-Oosten waar hij verslag van deed. 

Terug naar Srebrenica 

Weinig begraafplaatsen zijn zo indrukwekkend als die bij Srebrenica. Dat al die duizenden begraven moslims en een enkele katholiek om het leven zijn gekomen door de genocide in 1995 is een gedachte die je onvermijdelijk bij de keel grijpt. Een bezoek aan de tentoonstellingsruimte bij het kerkhof voelt bijna als een ontsnapping: even weg bij die eindeloze rijen grafstenen. Sinds 2019 is Emir Suljagić directeur van het Srebrenica Memorial Center. Hij was 20 jaar oud toen de genocide plaatsvond.
De eerste gevluchte nabestaanden die eind jaren negentig onder bescherming van buitenlandse soldaten terugkeerden, werden uitgejouwd door de lokale bevolking. Lange tijd moest Suljagić er dan ook niet aan denken om zich weer in die buurt te vestigen. Over zijn uiteindelijke terugkeer schrijft hij in Een landkaart van het verdwijnen. Een verhaal dat je net zo bij de keel grijpt als een bezoek aan de begraafplaats. 

Driehoeksliefde in Marokko 

The blue caftan is een aangrijpende en vertederende speelfilm. De goedgemutste Halim maakt de mooiste kaftans. Samen met zijn echtgenote, de op het eerste gezicht wat snibbige Mina, bestiert hij een winkeltje in de Marokkaanse stad Salé. Ze hebben het niet altijd makkelijk. Hun klanten zijn veeleisend. Het echtpaar leeft bovendien met een geheim: Halim valt op mannen. Af en toe gaat hij naar de hammam, waar hij zich in een cabine afzondert met andere mannen. 

Als het echtpaar een nieuwe werknemer in dienst neemt, nemen de spanningen toe. Mina vertrouwt deze Youssef niet: steelt hij niet stiekem uit de winkel? Halim is wel gecharmeerd van de jongen met adembenemend mooie ogen die graag van hem wil leren. Als Mina doodziek blijkt te zijn, neemt het verhaal een aantal onverwachte wendingen. 

Verhandeld, misbruikt en mishandeld 

Een groep jonge vrouwen gaat uit in Irak. Ze bowlen, bezoeken een restaurant en maken foto’s in een groot warenhuis. De scène aan het eind van de documentaire Daughters of the sun oogt alledaags. Maar de levens van deze Jezidi-vrouwen zijn dat allerminst. In 2014 werden ze gekidnapt door Islamitische Staat (IS). Meestal waren ze op dat moment minderjarig: een van hen was pas 11 jaar.  

In deze indringende documentaire vertellen de vrouwen over wat ze meemaakten. Hoe ze werden verraden door buren, gescheiden van hun familie, verhandeld, misbruikt en mishandeld. Het ene verhaal is nog gruwelijker dan het andere. 

Een man, Abu Ali, ontfermt zich over de jonge vrijgelaten vrouwen. Hij praat de getraumatiseerde meiden moed in, spoort hen aan om hun verhalen te vertellen en tapt flauwe moppen. Ondertussen probeert hij andere vrouwen terug te halen. Maar de Jezidi-gemeenschap verwelkomt bepaald niet iedereen met open armen (zie ook het verhaal over de overlevende Jezidi’s)

Kalifaatmeisje op het toneel 

Waarom reist een meisje uit Zoetermeer met haar man en twee jonge kinderen naar een IS-kalifaat? In het toneelstuk Laura H., gebaseerd op de gelijknamige bestseller van journalist Thomas Rueb, vertolkt Theater Oostpool het verhaal van het befaamde ‘kalifaatmeisje’. Laura werd in 2017 veroordeeld voor het voorbereiden van terroristische misdrijven. Als de jonge schrijver en journalist Thomas Rueb met het verhaal van Laura in aanraking komt, laat het hem niet meer los. Hij gaat op zoek naar het antwoord op wat haar bezielde om in 2015 met haar man en twee jonge kinderen naar het kalifaat af te reizen. Na haar vrijlating sprak Thomas meer dan 150 uur met Laura, haar vader en andere betrokkenen. Een gesprek over religie en extremisme lijkt niet meer gevoerd te kunnen worden zonder zwart-wit oordeel. Je bent dader of slachtoffer. Goed of fout. Voor of tegen.

We verloten 3 kaartjes voor 2 personen (datum naar keuze). Mail naar: wordtvervolgd@amnesty.nl met als  
onderwerp: ‘Laura H.’ Vergeet niet uw adres te vermelden.