Big Tech
Facebook en Google hebben vergaande controle over miljarden mensen. Het bedrijfsmodel van de twee techreuzen moet radicaal veranderen om onze mensenrechten te kunnen beschermen.
Met Big Tech worden grote technologiebedrijven aangeduid, zoals Google, Facebook, Apple, Amazon en Microsoft. Facebook en Google hebben vergaande controle over miljarden mensen. Dat vormt een fundamentele bedreiging voor de mensenrechten.
In het rapport Surveillance Giants legt Amnesty uit dat het bedrijfsmodel van deze techreuzen onverenigbaar is met het recht op privacy. Het vormt ook een bedreiging voor een reeks andere rechten, waaronder het recht op vrije meningsuiting, vrijheid van gedachte, gelijkheid en het recht om niet gediscrimineerd te worden. Het bedrijfsmodel van de twee techreuzen moet radicaal veranderen.
Vergaande surveillance bedreigt mensenrechten
Facebook en Google hebben ongeëvenaarde macht over de digitale wereld verkregen door persoonlijke informatie van miljarden mensen te verzamelen. De verschillende platforms die Google en Facebook bezitten – waaronder Facebook, Instagram, Google Search, YouTube en WhatsApp – vergemakkelijken de manier waarop mensen informatie zoeken en delen, discussiëren en deelnemen aan de samenleving. Deze diensten zijn essentieel geworden in onze levens: het internet is van groot belang voor mensen om veel van hun rechten te genieten. Maar om toegang te krijgen tot de online publieke ruimte, moeten gebruikers de techreuzen ‘betalen’ met het delen van hun persoonlijke gegevens. De gebruikers worden constant gevolgd in hun online én offline gedrag, bijvoorbeeld door gekoppelde apparaten. Dat vormt een bedreiging voor de mensenrechten.
Feit, fictie en algoritmes
Naast het recht om je mening te mogen uiten, heb je ook het recht om informatie te zoeken. Google en Facebook gebruiken echter algoritmes die bepalen welke zoekresultaten je te zien krijgt. Als je iets liket, deelt of een reactie plaatst, weet Google waar jouw voorkeur naar uitgaat. Als je een volgende keer iets zoekt, krijg je vergelijkbare sites te zien.
Dit betekent ook dat je bepaalde sites niet te zien krijgt. Mensen hebben dan de neiging om te denken ‘zie je wel, ik heb gelijk’, ze voelen zich bevestigd in hun ideeën wat door de algoritmes wordt versterkt. Algoritmes zien echter geen verschil tussen feit en fictie. Als je een keer op nepnieuws hebt geklikt, zul je vaker nepnieuws ontvangen zonder dat je het misschien door hebt. Het recht op informatie op basis waarvan je je een valide mening kunt vormen, is hier in het geding.
Pointer en De Groene Amsterdammer onderzochten in samenwerking met de NOS wat er gebeurde als mensen op YouTube video’s van politieke partijen bekeken in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Daaruit blijkt dat mensen misinformatie kregen aangeboden.
Google en Facebook hebben gekozen voor een surveillance-bedrijfsmodel dat ten koste gaat van privacy, vrijheid van meningsuiting en andere mensenrechten. Dat kan en moet anders.
Amnesty’s oproep
Om belangrijke menselijke waarden, zoals waardigheid, autonomie en privacy, te beschermen, moet de manier waarop deze techreuzen werken radicaal worden herzien. Regeringen moeten wettelijk vaststellen dat bedrijven zoals Google en Facebook de toegang tot hun diensten niet afhankelijk maken van het geven van ‘toestemming’ voor het verzamelen, verwerken of delen van hun persoonlijke gegevens voor marketing- of reclamedoeleinden. Daarnaast hebben bedrijven als Google en Facebook ook een zelfstandige verantwoordelijkheid om de mensenrechten te respecteren.
