Rebiya Kadeer

Rebiya Kadeer was ooit een succesvolle zakenvrouw in de regio Xinjiang in China. Steeds vaker uitte ze, net als haar man, kritiek op de Chinese overheid, die de Oeigoeren discrimineert en als derderangsburgers behandelt. In 1999 werd ze hierom gearresteerd. Chinese rechters veroordeelden haar tot acht jaar gevangenisstraf wegens het zogenaamde ‘lekken van staatsgeheimen’.

In 2005 werd Kadeer vervroegd vrijgelaten, onder meer na acties van Amnesty International en druk van de Amerikaanse regering.

Kadeer: “Bewakers durfden me niet te martelen omdat mijn situatie daarvoor te bekend was in de wereld.”

Toch betekende dit nog geen vrijheid. De Chinese autoriteiten bedreigden haar: ze mocht niet meer in het openbaar over ‘gevoelige zaken’ als de situatie in Xinjiang spreken, of contact onderhouden met de Oeigoerse gemeenschap. Als ze dat toch deed zouden haar zaken en haar kinderen gevaar lopen.

Maar Rebiya Kadeer wilde niet zwijgen over het leed van haar volk.  Zij wil aandacht voor Oeigoeren die hun geloof niet mogen uitoefenen en hun taal niet mogen spreken. Zij wil gerechtigheid voor Oeigoeren die massaal worden opgepakt en gemarteld. Rebiya roept de wereld op om haar volk te steunen.

“Want het gaat niet alleen de Oeigoeren aan. Dit soort dictatuur en massaslachting treft niet alleen ons volk. De Chinezen plegen genocide op de Oeigoeren terwijl de wereld toekijkt. Dit is een boodschap van China. Ik denk dat ze een wereldwijde dictatuur willen vestigen.”

In 2006 werd Kadeer genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede.

Sinds haar vrijlating in 2005 woont Rebiya Kadeer in ballingschap in de Verenigde Staten.​ De Chinese regering probeert haar de mond te snoeren via haar familie. Sinds 2017 zitten hoogstwaarschijnlijk minstens dertig van haar familieleden vast in één van de vele heropvoedingskampen in Xinjiang. Er wordt geschat dat er in totaal meer dan een miljoen leden van voornamelijk islamitische etnische minderheidsgroepen opgesloten zitten in dergelijke kampen. Hier worden ze gedwongen hun geloof en culturele identiteit te verwerpen.

Zo ook haar jongste zoon Alim Abdiriyim (foto), en ook… 

… haar oudste zoon Kahar Abdiriyim (foto) en zijn vrouw Ayugul

… hun dochters Aydidar en Dildar en zoon Zulpikar

… haar zoon Ablikim Abdiriyim (die in totaal al zo’n 12 jaar in de cel doorbracht)

… haar zus Xelchem en haar zoon Imam

… haar schoonzoon Atikem

… haar broers Ahmetjan en Gheni

Amnesty roept de Chinese autoriteiten op de familie van Rebiya Kadeer onmiddellijk vrij te laten. 

Verder moeten zij een einde maken aan de onderdrukking van etnische minderheden en de massale opsluiting in ‘heropvoedingskampen’ in Xinjiang.